ساوه کجاست؟ راهنمای سفر (1402) به شهر انارها + عکس

شاید با شنیدن نام ساوه ناخودآگاه به یاد انار بیفتید اما همه چیز این شهر در محصولات کشاورزی‌اش خلاصه نمی‌شود. این شهر زیبا جاذبه‌های طبیعی و تاریخی مختلفی دارد. در این مطلب، ابتدا برایتان توضیح می‌دهیم که ساوه کجاست، سپس، جاهای دیدنی این شهر و هرآنچه برای سفر به آنجا باید بدانید را شرح خواهیم داد.

فهرست مطالب:

• ساوه کجاست؟
• معرفی شهر و تاریخچه آن
• دیدنی‌های منطقه
• زمان مناسب سفر
• سوغات منطقه
• اقامت در این سفر

ساوه کجاست؟ 

شهر تاریخی ساوه در استان مرکزی قرار گرفته است. این شهر زیبا از سمت شمال به کرج و قزوین، از جنوب به استان قم و تفرش، از شرق به شهریار و از غرب به استان همدان می‌رسد. این شهر دیدنی ۸۸۵۵ کیلومتر مربع مساحت دارد. همین میزان مساحت سبب شده است که شهر انارها به بزرگ‌ترین شهر در استان مرکزی تبدیل شود. این شهر از سطح دریا ۹۹۵ متر بالاتر است. 

برای سفر به شهر انارها باید خود را به استان مرکزی برسانید. این شهر با اراک ۱۶۰ کیلومتر، با قم ۸۴/۶ کیلومتر و با تهران ۱۳۵ کیلومتر فاصله دارد. اگر از سمت پایتخت روانه این شهر بزرگ می‌شوید، باید خود را از جنوب تهران به رباط کریم برسانید. از آنجا هم مسیر ساوه را در پیش بگیرید. طی این مسافت با خودرو حدود یک ساعت و ۵۲ دقیقه طول می‌کشد. 

البته، برای تجربه سفری دلنشین به این شهر می‌توانید از مسیر ریلی سفر کنید. قطارها هر روز از ایستگاه راه‌آهن این شهر به مقصد شهرهای مهم کشور حرکت می‌کنند.

گشت‎‌ و گذاری در خیابان‌های ساوه و تاریخ آن 

پیش از آنکه بخواهیم درباره حال و هوای این شهر صحبت کنیم، بخوب است کمی در مورد علت نام‌گذاری آن بدانیم. برای نام‌گذاری این شهر دلایل مختلفی ذکر شده‌ است. عده‌ای معتقدند که این نام از اسم پهلوان قدیمی و مشهور این شهر یعنی «ساوه شاه» گرفته شده است. برخی دیگر هم می‌گویند که این کلمه در واقع واژه «سه‌آبه» بوده که کم‌کم تغییر یافته است. دلیل آن هم این بوده که در گذشته در این شهر سه رود جریان داشته است. البته، عده‌ای دیگر این نام را معادل کلمه «خرده طلا» می‌دانند و گروهی معتقدند که این نام از کلمه «سوا» در اوستایی یا «سوکا» در زبان پهلوی آمده است.

قدمت این شهر تماشایی به دوره مادها می‌رسد. قوم ماد، شهر انارها را یکی از پایگاه‌های اصلی خود کرده بود. این شهر که یادگاری از دوران سوم و چهارم زمین‌شناسی است، در دوران ساسانی، سلجوقیان، آل‌بویه و سامانی شهر مهمی محسوب می‌شد. شهر انارها از آن زمان تاکنون راهی برای ارتباط میان شهرهای ری، همدان، اصفهان، زنجان، قم و قزوین به شمار می‌رود. 

کوچه‌ها و خیابان‌های این شهر قدیمی از حمله مغول‌ها هم در امان نبود. در طی حمله‌های ویران‌گر مغول‌ها به این آب و خاک، شهر انارها آسیب جدی دید. در آن زمان مراکز فرهنگی و کتابخانه‌های این شهر در آتش مغول‌ها سوختند و نابود شدند. 

شهر انارها در طول تاریخ با حوادث بسیاری روبه‌رو شده است. یکی از مهم‌ترین آنها قحطی بزرگی بود که در سال ۱۳۰۴ به وقوع پیوست. هر چند تاریخ با دیار انارها چندان مهربان نبوده، اما در دوران قاجاریه اوضاع کمی بهتر شد و این شهر ویرانه دوباره آباد شد. 

با این حال، آل قاجار هم دست کمی از حاکمان ظالم قبلی نداشتند. شاهان این سلسله پس از بازسازی این شهر، ورود کاروان‌ها را به آنجا ممنوع اعلام کردند. در آن زمان، حتی فروش انار که مهم‌ترین محصول کشاورزی این شهر است، ممنوع اعلام شد. انارهای دانه درشت این دیار را راهی شهرهای دیگری نظیر سمنان، اردستان و کاشان می‌کردند تا در بازارهای آنجا و به اسم محصولات کشاورزی این شهرها بفروشند. اوضاع طوری شده بود که زندگی در ساوه یکی از دشوارترین کارهای دنیا شد. 

با وجودِ این، روزگار همیشه یک طور باقی نمی‌ماند. حالا از آن همه شکوه پادشاهان و ظلمی که به مردم این دیار شده، تنها خاطراتی در تاریخ باقی مانده‌ است. در هر کوچه و خیابان این شهر که قدم بزنید هم یک چیز در ذهنتان تداعی می‌شود؛ جور دوران همیشه باقی نخواهد ماند و از پادشاهانی که روزگاری بر این دیار حکومت می‌کرده‌اند، تنها یادی باقی مانده است و چند بنای تاریخی. 

جاهای دیدنی ساوه 

جاهای دیدنی ساوه کم نیستند. این شهر هم جاذبه‌های طبیعی بسیاری دارد و هم بناهای تاریخی متعددی را در خود جای داده است. از مهم‌ترین جاهای دیدنی ساوه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

1. دریاچه مصنوعی ساوه: اگر از بالا به این شهر نگاه کنیم، اولین چیزی که به چشم‌مان می‌خورد، همین دریاچه مصنوعی است. این دریاچه ۳۳هزار مترمربع وسعت و ۶۰هزار مترمکعب گنجایش دارد. عمق این دریاچه در برخی از نقاط به دو متر هم می‌رسد. این دریاچه به محلی برای قایق‌رانی تبدیل شده است و اهالی همیشه در کنار آن پیاده‌روی می‌کنند.
2. مسجد جامع: این بنای بزرگ تاریخی یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی ساوه به شمار می‌رود. این مسجد یکی از اولین مساجدی است که در ایران ساخته شده‌اند. در تزیینات و معماری این مسجد می‌توانید رد پای دوره‌های ساسانی، اسلامی و صفوی را ببینید.
3. امامزاده سید اسحاق: این امامزاده را منتسب به امام موسی کاظم می‌دانند. بنای آرامگاه این امامزاده هم یادگاری از دوران سلجوقیان و صفوان است. این مقبره به دلیل کاشی‌کاری‌های خاصی که دارد، شهرت یافته است.
4. گنبد چهارسوق: این گنبد یا تکیه از بیرون ۱۲ضلعی به نظر می‌رسد اما اگر وارد آن شوید، با بنایی دایره‌ای شکل روبه‌رو خواهید شد. در حال حاضر، این اثر تاریخی که در سال ۱۳۸۲ به فهرست آثار ملی ایران اضافه شده، موزه‌ای است که در آن کتاب‌های خطی، ظروف قدیمی و اسناد تاریخی نگه‌داری می‌شوند.
5. مسجد سرخ: این مسجد تاریخی در سال ۱۳۸۹ به عنوان اثری ملی به ثبت رسید. البته، مناره این مسجد از سال ۱۳۱۰ به بعد جزو آثار ملی محسوب می‌شده است. این مسجد تزیینات و کتیبه‌هایی به رنگ قرمز دارد که دلیل نام‌گذاری‌اش شده‌اند. تماشای محراب و نقاشی‌های گوشه و کنار این مسجد را از دست ندهید.
6. عمارت عبدالله‌آباد: عمارت حاکم یا همان عبدالله‌آباد روزگاری مرکز دارالحکومه سلسله زند بوده است. قدمت این بنای مهم تاریخی به دوره تیموریان می‌رسد و معماری آن یادآور شکوه ایلخانی است. این بنای تاریخی امروزه به عنوان اقامتگاه بومگردی فعالیت دارد.

دیدنی‌های اطراف ساوه

در اطراف این شهر دیدنی هم جاذبه‌های بسیاری قرار دارند که از آنها می‌توان موارد زیر را برشمرد. 

1. روستای گردشگری سامان: این روستای سرسبز و ییلاقی در شمال غربی شهر انارها قرار دارد. برخی از مورخان معتقدند که این روستا از قرن‌های دوم و سوم هجری تاکنون وجود داشته است. رودخانه سامان و آبشارهای کوچک و بزرگی که در این روستا قرار دارد، باعث شده‌اند تا این منطقه سرسبز باقی بماند.
2. دریاچه سد الغدیر: این دریاچه بر اثر جمع شدن آب سد ساوه یا الغدیر تشکیل شده است. این سد را در جایی بنا کرده‌اند که قبلا بند شاه عباس قرار داشته و وسعتی حدود ۸۵۰ هکتار دارد. طول تاج این سد به ۲۶۵ متر و ارتفاع آن به ۱۲۸ متر می‌رسد. این سد در سال ۱۳۷۲ در ۲۵ کیلومتری شهر انارها بنا شد. از آن زمان به بعد دریاچه سد الغدیر با آب‌وهوایی مطبوع به محلی برای ماهیگری و قایق‌سواری گردشگران تبدیل شده است.
3. روستای باغ شیخ: در ۱۰ کیلومتری شهر انارهای یاقوتی روستایی قرار دارد که بسیاری از گردشگران و طبیعت‌گردان را به سمت خود می‌کشاند. این روستای کویری معماری خاصی دارد و مانند سایر روستاهای کویر کوچه‌های باریک و دیوارهای بلندش معبر بسیاری از علاقه‌مندان به تاریخ و معماری این سرزمین است. در روستای باغ شیخ بناهای تاریخی همچون تکیه باغ شیخ و کاروانسرای عبدالغفارخان قرار دارند که جزو آثار ملی کشور محسوب می‌شوند.
4. منطقه نمونه گردشگری سنگستان و خلیفه کندی: حدود ۸۲ کیلومتر به سمت غرب شهر تاریخی انارها که بروید، به منطقه‌ای سرسبز و باصفا می‌رسید. این منطقه در حد فاصل روستاهای سنگستان و خلیفه کندی قرار دارد. در این منطقه رودی با نام مزلقان در جریان است و در اطرافش باغ‌های میوه قرار گرفته‌اند.
5. آبشار هندس؛ در ۳۴ کیلومتری شهر انارها روستایی با نام هندس قرار دارد. در این روستای خوش آب‌وهوا آبشاری قرار گرفته است که ارتفاع آن به ۱۵ متر می‌رسد. این آبشار فصلی در اوایل بهار خروشان‌تر از همیشه می‌شود و منظره‌ای دل‌انگیز پیدا می‌کند.
6. قلعه دختر (قیز قلعه): ۲۴ کیلومتر به سمت جنوب شهر ساوه که برانید، به روستای قلعه دختر می‌رسید. در نزدیکی این روستا یکی از مشهورترین بناهای تاریخی نزدیک به شهر انارها یعنی قلعه دختر قرار دارد. این بنا یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری و کوهنوردی است.
7. پل سرخده: روستای سرخده ۷۹ کیلومتر با شهر انارها فاصله دارد. در ساحل جنوبی رودخانه این روستا پل سرخده بنا شده است. این پل ۸ دهانه دارد و قدمتش به زمان صفویان بازمی‌گردد. در ساخت این پل از آجر و ملات ساروج استفاده کرده‌اند. نام پل سرخده در سال ۱۳۵۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.
8. امامزاده عبدالله اوجان: روستای اوجان در ۲۱ کیلومتری جنوب شهر انارها مقبره یکی از فرزندان امام موسی کاظم را در خود جای داده است. این بنای تاریخی از بیرون دایره‌ای شکل و از داخل به صورت هشت ضلعی دیده می‌شود. این اثر تاریخی در سال ۱۳۸۷ به عنوان یکی از آثار ملی کشور شناخته شده است.
9. چشمه بالقلو: این چشمه در انتهای روستای بالقلو و در ۵۷ کیلومتری غرب ساوه قرار دارد. این چشمه با مناطق سرسبز و باغ‌های گردو، آلوچه، آلبالو، انگور و شاه‌توت احاطه شده است.
10. آبشار آقچه قلعه: روستای آقچه قلعه در ۱۰۵ کیلومتری غرب شهر انارها محل قرارگیری آبشاری خروشان است. این آبشار که با نام روستا شناخته می‌شود، با مناظری طبیعی و آب‌وهوای دلنشین به مقصد محبوب طبیعت‌گردان در استان مرکزی تبدیل شده است.
11. کلیسای چناقچی علیا: کلیسای سرکیس مقدس در روستای چناقچی علیا یکی دیگر از بناهای دیدنی اطراف شهر انارهاست و با آنجا ۱۱۱ کیلومتر فاصله دارد. این بنای تاریخی در قدیم مکانی برای برگزاری آیین‌های مسیحیان ارتودکس به شمار می‌رفت.
12. شهر زیرزمینی آوه: این شهر زیرزمینی در کنار آزادراه ساوه به سلفچگان قرار دارد. این شهر را یادگاری از اردشیر بابکان می‌دانند.

بهترین زمان برای سفر به ساوه

شهر انارها را باید زمانی ببینید که در بهترین حالت خود قرار دارد. این شهر تاریخی در منطقه‌ای واقع شده که آب‌وهوایش نیمه بیابانی است. هر زمان هم که از بیابان و هوای بیابانی صحبت می‌شود، باید بدانیم که هر فصلی برای سفر مناسب نیست. در بیابان‌ها تابستان بسیار گرم و زمستان به شدت سرد می‌شود. ساوه هم از این قاعده مستثنی نیست. 

این شهر بزرگ تابستان‌هایی بی‌نهایت گرم و زمستان‌هایی سرد و سوزان دارد. پس بهترین زمان برای سفر به شهر انارها چه موقعی است؟ بهار. در بهار آب‌وهوای این شهر دلپذیر می‌شود و در گوشه و کنار روستاهایش هم چشمه‌ها و آبشارهای خروشانی به جریان میفتند. 

غذاهای محلی و سوغات ساوه

بازار ساوه یکی از مهم‌ترین مراکز دیدنی این شهر است. در هر گوشه از این بازار تاریخی که قدم بزنید، می‌توانید سوغات این شهر را ببینید یا بوی غذاهای محلی را بشنوید. در بازار ساوه سوغاتی‌هایی نظیر گلیم، قالی، آثار منبت‌کاری شده، ظرف سفالی، انار، رب انار تازه، شیره انار، باسلوق، انگور مرغوب، کشمش اعلا و طالبی به فروش می‌رسند. نقل، نان قندی، نان ماستی و روح‌افزا هم شیرینی‌های محلی این دیار هستند که در بازار ساوه فروخته می‌شوند.

اگر هم راهی رستوران‌های محلی این شهر شوید، می‌توانید غذاهای خوش رنگ‌ولعابی همچون آش آلو، آش انار و دم پختک را نوش جان کنید. 

اقامتگاه‌ها و هتل‌های ساوه

اقامت و زندگی در ساوه حال و هوایی کویری دارد. در هر گوشه از این شهر کوچه‌هایی تنگ و باریک قرار گرفته است که تاریخ این سرزمین را بازگو می‌کنند. برای اقامتی چند روزه در این شهر و تماشای این دیدنی‌ها باید سلیقه خود را در نظر بگیرید. 

اگر به اقامت در خانه‌های تاریخی علاقه دارید، پیشنهاد می‌کنیم که راهی اقامتگاه سنتی عمارت حاکم شوید. همان‌طور که قبلا اشاره کردیم، این عمارت باشکوه بازسازی شده و در حال حاضر آماده پذیرایی از مهمانان است. در صورتی که اقامت در هتل‌ها برایتان اولویت دارد، می‌توانید یکی از هتل‌های این شهر را رزرو کنید. هتل‌هایی نظیر هتل صدرا، هتل چهارستاره کاوه و هتل آزادی با امکانات رفاهی مناسب برای پذیرایی از شما مهیا شده‌اند. 

شهر دیدنی ساوه یکی از مقاصد مهم گردشگری در استان مرکزی به شمار می‌رود. هر سال بسیاری از طبیعت‌گردان و گردشگران راهی این شهر و روستاهای اطراف آن می‌شوند. شما هم می‌توانید به صورت انفرادی یا از طریق تورهای گردشگری زیبایی‌های این منطقه را از نزدیک ببینید. اگر گزینه دوم را انتخاب می‌کنید، می‌توانید با کمک سایت ایرانگرد بهترین تورهای گردشگری به مقصد شهر تاریخی باغ‌های انار را پیدا و رزرو نمایید.