حرم شاهچراغ (ع): معرفی حرم امام‌زاده احمد بن موسی + تاریخچه و آدرس

حرم حضرت شاهچراغ (ع) یکی از سه زیارتگاه مهم و پر اهمیت در کشور محسوب می‌شود. این مکان یکی از جاهای دیدنی شیراز است که هم یک حرم زیارتی بوده و هم یک بنای کهن با معماری داخلی با شکوه به شمار می‌رود. این حرم در قرن ششم هجری ساخته شده و معماری فضای داخلی این مکان حیرت‌انگیز، بسیار معنوی و آرامش‌بخش است. در این مطلب از ایرانگرد، با این زیارتگاه بیشتر آشنا خواهید شد.

فهرست مطالب:

• معرفی حرم حضرت شاهچراغ (ع)
• چه افرادی در این حرم دفن شده‌اند؟
• آدرس زیارتگاه
• دیدنی‌های نزدیک به حرم

معرفی حرم حضرت شاهچراغ (ع)

این حرم یک آرامگاه بسیار زیبا و سومین حرم زیارتی پراهمیت در کشور است که در شهر شیراز قرار دارد. در این حرم دو تن از فرزندان امام موسی کاظم، یعنی احمد بن موسی و محمد بن موسی به خاک سپرده شده‌اند که برادران امام رضا (ع) محسوب می‌شوند. شاه چراغ (ع) لقب حضرت احمد بن موسی، پسر ارشد موسی کاظم (ع) بوده و برادر ایشان محمد بن موسی هم به سید میر محمد مشهور است. احمد بن موسی و محمد بن موسی از یک مادر که ام احمد خوانده می‌شد، متولد شدند. 

این بنا علاوه بر اینکه یک مکان زیارتی و یک جاذبه مذهبی پراهمیت است، یک بنای کهن به شمار می‌رود که اوج هنر معماری ایران را می‌توان در آن مشاهده کرد. در واقع قدمت زیاد این بنا در کنار زیارتی بودن مکان اهمیت آن را دوچندان کرده است.

شاید این بنا از بیرون خیلی شما را خیلی شگفت‌زده نکند، اما وقتی وارد حرم مطهر می‌شوید، معماری داخلی آن شما را حیرت‌زده خواهد کرد. در داخل این حرم هزاران قطعه آینه به زیبایی هرچه تمام کنار هم به صورت منظم چیده شده‌ و آن را به یکی از زیباترین و منحصربه‌فردترین مسجد‌های شهر تبدیل کرده‌ است.

وجه تسمیه این مجموعه زیارتی به دوران آل بویه برمی‌گردد. در آن زمان در اطراف محلی که حضرت به خاک سپرده شده بود، پیرزنی زندگی می‌کرد. این پیرزن هر شب جمعه در آن جا چراغی روشن می‌دید. این اتفاق را به امیر عضدالدوله اطلاع دادند و او نیز تصمیم گرفت، شخصا به آنجا برود تا ماجرا را پیگیری کند.

در ادامه این ماجرا در همان شب پیرزن بار دیگر آن چراغ روشن را دید و بالای سر شاه رفت و فریاد زد: شاه! چراغ! و به این ترتیب و با بررسی‌های انجام شده، پی بردند که آن چراغ از محل دفن حضرت احمد بن موسی می‌تابد و در نتیجه این نام را روی آرامگاه ایشان گذاشتند.

در این مجموعه زیارتی بخش‌ها و ورودی‌های مختلفی وجود دارد که هر کدام به قسمتی از حرم راه دارد. همچنین این بنا دارای بخش‌هایی مانند کتابخانه تخصصی با هزاران جلد نسخ نفیس و موزه‌ای با اشیا کهن و ارزشمند است که در ادامه بیشتر به آنها خواهیم پرداخت.

تاریخچه حرم شاهچراغ (ع)

در روایات آمده است که در سال ۲۰۲ هجری قمری حضرت احمد بن موسی برای پیوستن به برادرشان امام رضا (ع) به سمت خراسان در حرکت بودند. این حضرت قبل از رسیدن به خراسان به دست ماموران مامون عباسی به شهادت رسیدند. ایشان بعد از وفات در کنار برادرشان در شهر شیراز به خاک سپرده شدند.

پیشینه حرم مطهر به زمان اتابکان فارس یعنی در قرن ششم هجری برمی‌گردد. در این دوره از تاریخ برای این آرامگاه بقعه، گنبد و رواق ساخته شد. در ادامه سرگذشت این آرامگاه ملکه تاشی خاتون، مادر پادشاه فارس اقدامات زیادی برای نوسازی و وسعت آن انجام داد. از جمله اقداماتی که این ملکه انجام داد، ساخت گنبد، آرامگاه وسیع و یک مدرسه در کنار این بنا بود. همچنین این ملکه تعداد زیادی از مغازه‌های اطراف حرم و ملک میمند را وقف این آرامگاه کرد.

در قرن نهم هجری قمری به دستور شاه اسماعیل صفوی این بنا مورد بهسازی و مرمت قرار گرفت. سال‌ها بعد از این بهسازی زلزله‌ای رخ داد که موجب شد آسیب‌ زیادی به این آرامگاه وارد شود. البته در سال‌ها بعد قسمت‌های آسیب دیده مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.

در قرن یازدهم هجری قمری به دستور نادر شاه قندیل بزرگی از جنس طلا زیر سقف این آرامگاه آویزان شد. در قرن دوازده زلزله‌ای رخ داد و کل شهر ویران و با خاک یکسان شد. بعد از این فاجعه طبیعی قندیل طلای ذکر شده فروخته و صرف بازسازی حرم شد.

در نهایت این آرامگاه در سال ۱۳۲۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید.

معماری و بخش‌های مختلف حرم حضرت شاهچراغ (ع)

حتی اگر دانش معماری کافی نداشته باشید و چیزی از هنر معماری ایرانی ندانید با دیدن این بنا به معماری باشکوه و منحصربه‌فرد آن پی می‌برید. آیینه‌کاری، استفاده از شیشه‌های رنگی و کاشی‌کاری‌های خارق‌العاده با ظرافت هر چه تمام در این حرم انجام شده است که اوج زیبایی هنر ایرانی را به رخ می‌کشد. در بخشی از این تزئینات انواع خطوط ایرانی و عربی به صورت هنرمندانه نوشته شده است. مطمئناً با ورود به حرم و دیدن آیینه‌کاری‌های با شکوه، محو جلال و جبروت آن خواهید شد.

این مجموعه زیارتی دارای بخش‌هایی از قبیل ورودی‌های متعدد، صحن حرم، ایوان حرم، ورودی‌های حرم، حرم مطهر، گنبد و گلدسته، حرم میر محمد و پسرش و مسجد بالاسر بوده و علاوه بر اینکه یک جاذبه زیارتی و تاریخی به شمار می‌رود، امکانات دیگری نیز دارد. مثلا این مجموعه دارای یک کتابخانه تخصصی و مرکز پژوهش است. این مرکز ابتدا توسط ملکه تاشی خاتون بنا شد و در حال حاضر تعداد بالایی نسخه‌های چاپی، کتاب‌های نفیس، کتاب‌های مرجع، چاپ سنگی و... در آن وجود دارد. 

همچنین یک موزه در این مجموعه هست که در آن آثاری مربوط به دوران پیش از تاریخ تا دوران معاصر قرار گرفته‌اند. از دیگر امکانات این مجموعه هم می‌توان به دارالشفا، دفتر نذورات، امانت‌داری و پارکینگ اشاره کرد.

چه افرادی در حرم شاهچراغ (ع) دفن شده‌اند؟

در این حرم دو تن از فرزندان حضرت رضا (ع) و افراد مطرح و سرشناس دیگری دفن شده‌اند. آرامگاه پسر بزرگ امام موسی کاظم، یعنی احمد بن موسی (ع) در سمت غرب محوطه حرم قرار دارد. برادر ایشان هم یعنی سید میر محمد در قسمت شمال شرقی حرم دفن شده‌ است. این دو بزرگوار هردو از یک مادر بوده و برادر حضرت رضا (ع) هستند. 

علاوه بر این دو بزرگوار، در طول حیات این حرم افراد مهم دیگری هم در این مکان دفن شده‌اند که عبارتند از:

• آیت الله شهید سید عبدالحسین دستغیب
• حضرت آیت الله نجابت
• بسمل شیرازی
• داوری شیرازی
• میرزا ابواقاسم سکوت
• فرهنگ شیرازی
• وصال شیرازی
• سید ماجد بحرانی
• صادق خان زند
• جعفر خان زند
• وقار شیرازی
• حکیم شیرازی
• ابوالقاسم شیرزای
• توحید شیرازی
• عبدالوهاب یزدانی
• میرزا حبیب الله شریفی
• عسکر خان
• حضرت آیت الله شیخ عبدالحسین حائری شیرازی

آدرس حرم شاهچراغ و چگونگی دسترسی به آن

برای رفتن به این مجموعه زیارتی باید ابتدا به استان فارس و سپس به شهر شیراز بروید. بعد از این که به شهر شیراز رسیدید، به خیابان لطفعلی خان زند رفته و بعد از آن به خیابان احمدی بروید. این حرم زیارتی در خیابان احمدی قرار گرفته است. گردشگران و زائران در هر ساعتی از شبانه روز می توانند به این حرم رفته و از آن بازدید کنند.

این حرم در مرکز شهر شیراز قرار دارد و دسترسی به آن از سمت خیابان‌های لطفعلی خان زند، سه راه احمدی و نه دی امکان پذیر است. به دلیل این که این مجموعه زیارتی در مرکز شهر قرار دارد از موقعیت مکانی بسیار خوبی برخوردار بوده و دسترسی به آن با وسایل حمل و نقل عمومی از جمله تاکسی، اتوبوس و مترو بسیار آسان است.

در نزدیکی حرم ایستگاه‌های اتوبوس زیادی وجود دارد که می‌توانید جهت تردد در شهر و بازدید از جاذبه‌های شیراز از آن‌ها استفاده کنید.

نزدیک‌ترین ایستگاه‌های مترو به حرم، ایستگاه زندیه و ایستگاه میدان ولیعصر هستند که خیلی فاصله نزدیکی به حرم مطهر ندارند. اگر تمایل دارید که برای تردد در شهر از مترو استفاده کنید، می‌توانید بعد از پیاده شدن از ایستگاه مترو به سمت بازار وکیل رفته و از آنجا هم به سمت حرم مطهر بروید.

دیدنی‌های نزدیک به حرم حضرت شاهچراغ (ع)

بازار حاجی یکی از قدیمی‌ترین بازارهای این شهر و یکی از نزدیک‌ترین دیدنی‌های اطراف حرم است. یکی از درهای این مجموعه به بازار هزار ساله حاجی راه دارد و به راحتی می‌توانید از این مسیر وارد بازار شوید. بازار شاه چراغ هم در کنار این آرامگاه قرار دارد و یکی از بزرگ‌ترین و معروف‌ترین بازارهای کشور به شمار می‌رود.

مسجد جامع عتیق هم از دیگر بناهای تاریخی است که کنار این مجموعه زیارتی قرار دارد. با عبور از یکی از درهای فرعی آرامگاه به این مسجد می‌رسید.

از دیگر جاذبه‌های دیدنی که در فاصله کمی از حرم قرار دارند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• خانه تاریخی منطقی نژاد
• مدرسه خان
• باغ موزه نارنجستان قوام
• بازار وکیل
• ارگ کریم خان زند
• آرامگاه حافظ شیرازی
• خانه فروغ‌الملک
• ارگ کریم خان
• خانه تاریخی سردار پارسائی
• مسجد سر دزک

شما می‌توانید به کمک وبسایت ایرانگرد یک تور معتبر پیدا کرده و برای زیارت حرم شاهچراغ راهی شیراز شوید. با تورهایی که وبسایت ایرانگرد به شما معرفی می‌کند، می‌توانید سفری اصولی و مفرح را تجربه کنید.

خدمات ایرانگرد به همین جا ختم نمی‌شود، در این وبسایت می‌توانید انواع ویلا و اقامتگاه را در نقاط مختلف کشور پیدا کرده و بهترین آن را انتخاب و رزرو نمایید.

در این مطلب شما را با فضای آرامش‌بخش و معنوی حرم آشنا کردیم. اکنون نوبت شماست که از سفر خود به شیراز و زیارت این حرم مطهر، زیبایی‌ها و بخش‌های مختلف آن برای ما و سایر همراهان ایرانگرد بگویید و نظرات خود را با ما به اشتراک بگذارید.