سلماس کجاست؟ مسیر دسترسی + راهنمای سفر به شهری شطرنجی

آیا به تماشای آثار تاریخی علاقه دارید؟ آیا دوست دارید که تعطیلات را در کوچه‌های یک شهر قدیمی و خوش‌آب‌وهوا قدم بزنید؟ در این صورت، اجازه بدهید تا شهری تاریخی در دل کوهستان‌های غرب ایران را به شما معرفی کنیم. سلماس که به اولین شهر شطرنجی در ایران شهرت دارد، یکی از مقاصد محبوب گردشگری محسوب می‌شود. در ادامه، توضیح خواهیم داد که سلماس کجاست و هرآنچه باید درباره این شهر شطرنجی و سفر به آن را بدانید، شرح می‌دهیم. 

فهرست مطالب:

• سلماس کجاست؟
• دیدنی‌های منطقه
• زمان مناسب سفر
• سوغات منطقه
• اقامت در این سفر

سلماس کجاست؟

شهر شطرنجی در شمال غربی استان آذربایجان غربی قرار دارد. مسافت از مرکز استان یعنی ارومیه تا این شهر دیدنی ۹۱/۶ کیلومتر، از تبریز ۱۶۱ کیلومتر و از خوی ۴۴/۴ کیلومتر است. این شهر تاریخی از شرق با تبریز، از جنوب با ارومیه و از شمال با خوی مرز مشترک دارد. در غرب هم به مرز کشور ترکیه می‌رسد.

برای سفر به شهر شطرنجی دو راه دارید که عبارتند از:

• مسیر زمینی: اگر می‌خواهید با اتوبوس‌های بین شهری راهی این شهر شوید، می‌توانید به سراغ پایانه‌های شهرهای تبریز، ارومیه و تهران بروید. از این شهرها هر روز اتوبوس‌هایی به سمت این شهر حرکت می‌کنند. برای سفر با خودرو از سمت تهران هم باید به سمت قزوین بروید. از آنجا هم از شهرهایی مثل ابهر، زنجان و تبریز عبور کنید تا به شهر شطرنجی برسید. این شهر تا تهران ۷۸۰ کیلومتر فاصله دارد و سفر با خودرو از پایتخت ایران تا این شهر حدود ۸ ساعت و ۲۶ دقیقه به طول می‌انجامد.
• مسیر ریلی: هر چند این شهر ایستگاه راه‌آهن دارد، اما آن قدر از آن استفاده نشده که در عمل تعطیل است.

گشتی در سلماس بزنیم

قدمت شهر سلماس که در گذشته با نام‌های دیلمقان و شاپور شناخته می‌شد، به حدود ۱۰ هزار سال پیش می‌رسد. این شهر تاریخی در سال ۱۳۰۹ در اثر زلزله‌ای ۷.۲ ریشتری به طور کلی ویران شد. پس از آن حاکمان زمانه این شهر را با معماری شطرنجی بازسازی کردند. از آن به بعد، به این شهر لقب اولین شهر شطرنجی ایران و تنها شهر شطرنجی استان آذربایجان غربی را دادند. در این شهر خیابان‌بندی‌ها طراحی شطرنجی و مربعی شکل دارند. 

موقعیت جغرافیایی و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی شاپور قدیم سبب شده است تا هر سال بسیاری از گردشگران راهی این شهر تاریخی شوند. 

جاهای دیدنی سلماس

اگر هوس کرده‌اید تا تعطیلات بعدی را در کوچه‌های شهری قدیمی قدم بزنید و در عین حال، از زیبایی‌های طبیعی بهره ببرید، دیلمقان قدیم همان مقصد مورد نظر شماست. 

1. کتیبه سنگی خان تختی:  این کتیبه دیرینه که یکی از مهم‌ترین کتیبه‌های تاریخی ایران است در ۱۵ کیلومتری شهر شطرنجی قرار دارد. قدمت کتیبه سنگی خان تختی به زمان ساسانیان بازمی‌گردد. این کتیبه بالای کوهی به نام پرچاوش واقع شده است. کتیبه خان تختی در سال ۱۳۴۷ در فهرست آثار ملی کشور جای گرفت. این کتیبه سنگی که در اوایل پادشاهی ساسانی حجاری شده، یادگاری است از یکی از جنگ‌های بین ایرانیان و رومیان که ایرانیان در آن به پیروزی رسیدند. در این کتیبه، تصویر اردشیر بابکان و شاپور اول، پسر او به نمایش درآمده است که سوار بر اسب هستند؛ دو نفر دیگر هم در حال تقدیم هدایا به آنها دیده می‌شوند. این دو نفر به گواه تاریخ‌نگاران از حاکمان ارمنی محلی هستند. پیروزی اردشیر در این نبرد به اندازه‌ای اهمیت داشته است که این کتیبه را برای یادآوری آن حجاری کرده‌اند. گفته می‌شود که بالای کوه پیرچاوش یعنی جایی که این کتیبه واقع شده، قلعه‌ای نظامی قرار داشته است.
2. کلیسای گئورگ مقدس هفتوان: در ۴/۲ کیلومتری شهر قدیمی شاپور روستایی به نام هفتوان قرار گرفته است. کلیسای قدیمی این روستا در سال ۱۳۸۰ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. قدمت این کلیسا به دوران صفویان بازمی‌گردد. مورخان می‌گویند که کلیسای گئورک مقدس هفتوان به دستور شاه عباس ساخته شد. در ساخت این کلیسا از سنگ‌های سیاه آذرین استفاده شده است و نقش نگاره‌های آن چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند. این کلیسای تاریخی در اثر زلزله‌ آسیب دید اما پس از آن بازسازی شد تا علاقه‌مندان به تاریخ این مرز و بوم بتوانند از آن بازدید کنند.
3. حمام شیخ: در سال‌های ۱۳۰۹ تا ۱۳۱۲ شخصی به نام محمد تسوجی در شهر قدیمی شاپور حمامی بنا نهاد. این حمام به شکل مستطیلی طراحی شده و ۸۶۰ متر مربع زیربنا دارد. حمام شیخ سه ونیم متر پایین‌تر از سطح زمین ساخته شده است. برای تأمین آب مورد نیاز آن هم از آب نهرهایی که در جنوب و غرب شهر بودند، استفاده می‌کردند. نام این حمام که بعد از زلزله ویرانگر شاپور ساخته شده است، در سال ۱۳۷۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
4. قلعه چهریق سلماس: این قلعه را باستان‌شناسان متعلق به هزاره اول پیش از میلاد مسیح می‌دانند. اقوام اورارتو از اولین کسانی بودند که در این قلعه سکونت داشتند. قلعه چهریق در روستای چهریق علیا قرار گرفته است و با شهر قدیمی شاپور ۲۵ کیلومتر فاصله دارد.
5. امامزاده کهنه شهر: این امامزاده با نام امامزاده اسحاق تازه شهر هم شهرت دارد. در این آرامگاه چند تن از فرزندان امام هادی دفن شده‌اند و هر سال بسیاری از مردم در مناسبت‌های مختلف به آنجا می‌روند.
6. آبشار خورخوره: این آبشار را با نام‌های ممکان و دره خورخوره هم می‌شناسند. ارتفاع این آبشار به ۳۵ متر می‌رسد و طبیعتی بکر و دست نخورده دارد. هر سال بسیاری از طبیعت‌گردان راهی این آبشار می‌شوند تا از آب‌وهوای مطبوع آن لذت ببرند.
7. چشمه آب گرم ایستی سو: اگر هوس آب‌تنی در چشمه‌ای با آب گرم کرده‌اید، باید راهی روستای آبگرم در نزدیکی شهر سلماس شوید. این چشمه آب معدنی املاحی نظیر گوگرد دارد که برای درمان بیماری‌های پوستی مفید است.
8. تالاب آق زیارت: این تالاب زیبا با شهر قدیمی شاپور ۲۰ کیلومتر فاصله دارد. مساحت این تالاب در بهترین حالت به ۱۰ هکتار می‌رسد. جالب است که بدانید آب این تالاب از هیچ رودخانه دائمی تأمین نمی‌شود، بلکه آب‌های سطحی و طغیان‌های گاه‌به‌گاه رودخانه زولاچای آب آن را تشکیل می‌دهند. این تالاب طبیعت زیبایی دارد و پرستوها همیشه بر فراز آن پرواز می‌کنند.
9. گوردخمه هدر: این دخمه‌های طبیعی در کوه‌های شوریک قرار دارند. دخمه‌های دختر و پسر که با نام گوردخمه هدر شناخته می‌شوند در اطراف روستای هدر واقع شده‌اند. بنابراین، اگر به دیدن این جاذبه‌ تاریخی علاقه دارید، باید به سمت این روستا روانه شوید.
10. کول تپه اهرنجان: در شمال غربی شهر شطرنجی تپه‌ای باستانی قرار گرفته است که قدمت آن به حدود ۹ هزار سال پیش می‌رسد. در این تپه بقایای سنگ‌های آبسیدین و ابزارآلات سفالی و سنگی کشف شده است که گواهی بر باستانی بودن آن هستند. تپه اهرنجان در سال ۱۳۷۷ در فهرست آثار ملی ایران جای گرفت.
11. سایر کلیساهای شهر شطرنجی: کلیسای گئورک مقدس هفتوان تنها کلیسای این شهر نیست. در این شهر تاریخی و اطراف آن کلیساهای مهمی دیگری هم قرار گرفته‌اند که عبارتند از:

• کلیسای قره‌ باغ در روستای قره باغ: این روستا با شهر قدیمی دیلمقان ۳۴/۸ کیلومتر فاصله دارد. این کلیسا با نام کلیسای سورپ پطرس هم شناخته می‌شود.
• کلیسای آخته خانه در روستای آخته خانه: این روستا هم در ۱۸/۹ کیلومتری شهر شاپور قرار دارد. قدمت این کلیسا به سال ۱۸۹۰ میلادی می‌رسد.
• کلیسای محلم در روستای محلم: قدمت این بنای تاریخی که در ۱۱/۲ کیلومتری دیلمقان قدیم قرار گرفته است، به سال ۱۸۸۰ میلادی برمی‌گردد.
• کلیسای مارسرکیس در روستای خسروآباد: این کلیسا که در زمان قاجار ساخته شده است با شاپور ۵/۱ کیلومتر فاصله دارد.
• کلیسای قدیمی قزلجه در روستای قزلجه: این کلیسای قدیمی در زمان صفویه و قاجار ساخته شده است و با شاپور ۳۹ کیلومتر فاصله دارد.
• کلیسای سرکیس مقدس در روستای قلعه سر: قدمت این کلیسا که در ۸۳/۷ کیلومتری دیلمقان قدیم قرار گرفته است، به سال ۱۸۰۶ میلادی می‌رسد.

بهترین زمان سفر به سلماس

این شهر تاریخی در منطقه‌ای کوهستانی قرار گرفته است. آب‌وهوای شهر قدیمی شاپور در فصول سرد سال یعنی پاییز و زمستان به شدت سرد می‌شود. بنابراین، بهتر است فکر سفر به شهر شطرنجی در این فصل‌ها را از سر بیرون کنید. پس چه زمانی برای سفر به این شهر مناسب است؟

بهترین زمان برای سفر به این شهر تاریخی زمانی خواهد بود که آب چشمه‌ها روان شده و گل‌ها و گیاهان جان تازه‌ای گرفته‌اند. تمام این زیبایی‌ها در فصل بهار اتفاق میفتند. اگر در این فصل راهی شهر شطرنجی شوید، با آب‌وهوایی دلنشین مواجه خواهید شد که خاطره سفر را برایتان به‌یادماندنی می‌کند. 

سوغات سلماس چیست؟ 

بسیاری از گردشگران برای پرسه‌زنی در بازار سلماس راهی این شهر می‌شوند. در بازار تاریخی این شهر همانند سایر بازارهای تاریخی و محلی می‌توانید، در دل تاریخ قدم بزنید و سوغات این شهر را به ارمغان ببرید. بازار سلماس در کنار حمام تاریخی شیخ قرار دارد. در این منطقه می‌توانید بافت سنتی شهر قدیمی شاپور را به نظاره بنشینید. با پرسه زدن در این بازار سوغات سلماس نصیبتان خواهد شد. بهترین سوغات این شهر عبارتند از:

• صنایع دستی
• پنیر کوزه‌ای
• حلوای شیره خرما
• حلوای اوماج
• محصولات کشاورزی نظیر سیب، بادام، انگور و هویج

با قدم زدن در میان حجره‌های این بازار مردمان سخت‌کوش شهر شطرنجی را خواهید دید که به فروش این سوغاتی‌ها مشغولند.

اقامت در سفر به سلماس

در سفر به این شهر می‌توانید از دو راه اقامت کنید. اگر به تماشای روستاهای قدیمی و اقامت در خانه‌های آنها علاقه دارید، با طی مسافتی اندک به روستاهای اطراف این شهر می‌رسید. در این روستاها شانس این را دارید که بافت روستایی اطراف این شهر را از نزدیک ببینید و غذاهای محلی آنها را امتحان کنید. با این حال، همه به اقامت در خانه‌های روستایی علاقه ندارند. در  این صورت، می‌توانید یکی از هتل‌های شهر قدیمی شاپور را رزرو کنید. در این شهر انواع هتل با درجه‌های مختلف آماده پذیرایی از شما هستند. 

شهر شطرنجی هر سال میزبان گردشگران و طبیعت‌گردانی است که می‌خواهند زیبایی‌های ایران پهناور را از نزدیک به نظاره بنشینند. شما نیز می‌توانید با خرید تور از ایرانگرد به صورت گروهی به این شهر سفر کرده و برنامه‌ریزی سفر خود را به حرفه‌ای‌ها بسپارید. اگر هم پیش از این، تجربه سفر به این شهر تاریخی و خوش‌آب‌وهوا را داشته‌اید، نظرات و تجربیات خود را با ما و خوانندگان عزیز ایرانگرد به اشتراک بگذارید.