روستای ابیانه: معرفی نگینی سرخ در کویر + عکس و راهنمای سفر (۱۴۰۲)

روستای ابیانه جایی است که آسمان، زمین، عشق، سادگی و حقیقت زندگی جریان دارد. نام کویر همواره با خشکی و گرما و آسمان پر ستاره و صد البته شب‌های خنک و مردمانی از جنس مهر و مهربانی آمده است. در این نوشتار سری به روستای ابیانه، یکی از جاهای دیدنی اصفهان می‌زنیم؛ پس از گشت و گذاری در کوچه پس کوچه‌هایش از تاریخچه آن، معماری خانه‌ها و جاهای دیدنی این روستا و... برای شما می‌گوییم؛ همینطور به شما می‌گوییم که ابیانه کجاست و چگونه می‌توانید راهی این دیار شوید. پس با ما همراه شوید.

فهرست مطلب:

• ابیانه کجاست؟
• معرفی ابیانه و معماری خانه‌های آن
• تاریخچه
• پوشش اهالی روستا
• جاهای دیدنی
• بهترین فصل سفر
• اقامت در سفر به روستای سرخ
• نکات مهم در سفر به ابیانه کاشان

ابیانه کجاست؟

شاید تا اینجا برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که ابیانه کجاست؟ اگر از مسیر کاشان به نطنز به سوی سمت ابیانه حرکت کنید مسیری زیبا پیش روی شما قرار می‌گیرد. مسیری کوهستانی و سرسبز که نوید سفری خاطره انگیز را به شما می‌دهد. روستای ابیانه در استان اصفهان و در فاصله ۴۰ کیلومتری شهر نطنز قرار دارد. در سفر به این روستا می‌توانید سری هم به کاشان و نطنز بزنید و از جاهای دیدنی کاشان و جاهای دیدنی نطنز نیز بازدید کنید.

گشت و گذاری در ابیانه و خانه‌های آن

روستای ابیانه كاشان را در حاشیه کویر معروف ایران (دشت کویر) و در پای دامنه کوه کرکس می‌توان دید. در وهله اول روستای ابیانه اصفهان چند طبقه به نظر می‌رسد؛ به محض ورود به روستا اولین چهره ای که از ابیانه می‌بینید خانه‌هایی سرخ و زنانی با روسری‌های بلند گلدار و مردانی با شلوارهایی گشاد و مشکی است.

خاک سرخ خانه‌های اینجا از کارخانه‌ای نزدیک به روستا تامین می‌شود. خاک سرخی که پس زمینه این تابلوی بی نظیر نقاشی است. رنگ قرمز روستا همچون خونی در رگ‌های روستا جاری است و رنگ زندگی را خشت به خشت به این روستا می‌پاشد. محدوده روستا از دروازه بالا تا پایین ادامه دارد و تمام کوچه‌ها در نهایت به این مسیر اصلی ختم می‌شود. در ابیانه کوچه بن بست وجود ندارد.

آنچه در گشت و گذار در روستا می‌بینید بساط مردم محلی است. آنها در محل عبور گردشگران محصولات خود را از لباس‌های محلی و سنتی گرفته تا پارچه و لواشک و ترشی و...  می‌فروشند. آنچه که می‌تواند در سبد خرید و سوغات شما قرار بگیرد در بساط دست فروشان محلی روستا مهیاست. بعد از اینکه دانستیم ابیانه کجاست و بعد از گشت و گذاری در آن، در بخش بعدی می‌خواهیم با ساختار و معماری خانه‌های روستا آشنا شویم.

معماری خانه‌ها در ابیانه

بیشتر خانه‌های ابیانه کاشان به صورت پلکانی روی هم قرار دارند و همانطور که گفته شد رنگ خانه‌های این روستا به دلیل به کارگیری خاک رس در ساخت آنها قرمز است. خانه‌های ابیانه اکثرا دارای ایوان و طارمی (نرده‌های کوچک چوبی دور تا دور ایوان) هستند. خانه‌هاي روستا دارای ارسی‌ها (پنجره‌های چوبی و  مشبک که به سمت بالا باز می‌شود) است. این پنجره‌های زیبای منبت كاری شده‌اند و مشرف بر کوچه‌های تنگ و باریک روستا هستند.

درب‌های کوبه‌ای خانه‌های روستای ابیانه نیز ویژگی دیگر معماری این خانه‌هاست. این درها دارای گل میخ‌هایي زیبا و دو کوبه در سمت چپ و راست هستند. کوبه چکشی برای در زدن مردان و کوبه‌ای به شکل حلقه برای در زدن زنان روستا روی در خودنمایی می‌کند.

معماری خانه‌های این روستا در زمان سلجوقی به شکل بناهایی با یک ایوان و فاقد حیاط بوده است. در دوران صفوی اکثر خانه‌ها به شکل چهار صفه‌ای ساخته شده؛ به این معنا که چهار اتاق در چهار گوشه ساختمان می‌ساختند و بخش میانی بنا را برای مجالس عروسی و جشن‌ها در نظر می‌گرفتند. در دوره قاجار تغییري چشمگیر در ساختار خانه‌هاي روستا دیده نشده است.

هر خانواده در روستا انبار غار مانندی دارد؛ این انبارها در تپه‌هایی که حدود یک کیلومتر از روستا فاصله دارد ساخته شده است. اهالی ابیانه از این انبارها برای نگه داری دام و یا آذوقه زمستانی یا انباشت لوازم غیر ضروری استفاده می‌کنند.

از تاریخچه روستای ابیانه چه می دانید؟

به ابیانه که سفر کنید در واقع به سفرهای تاریخی در دوران‌های مختلفی مي‌رويد؛ چرا که ابيانه كاشان در سفری طولانی شما را از دوران ساسانی تا قاجاریه همراهی می‌کند. در زبان محلی به ابیانه ویونا گفته می‌شود ویونا به معنای بیدستان است.

هیچ سندی در مورد قدمت ابیانه وجود ندارد اما طبق تشخیص کارشناسان  این روستا قدمتی برابر با ۱۵۰۰ سال دارد. زبان مردم روستا به دوران هخامنشی باز می‌گردد؛ که البته دستخوش تغییراتی شده است و اکنون فقط شمار کمی از واژه‌های پهلوی را دربردارد. لباس زنان روستا شکل و شمایلی صفوی دارد و لباس مردان شبیه لباس مردان بختیاری است.

پوشش اهالی روستای ابیانه

همانطور که گفتیم در بدو ورود به این روستا پوشش‌های خاص زنان و مردان روستا توجه شما را به خودشان جلب می‌کنند. زنان روستا بیشتر دامن‌های مشکی بلند به همراه روسری‌های گلدار صورتی بلند می‌پوشند؛ اما مردان شلوارهای گشاد (دیبت) به همراه لباس بلند می‌پوشند.

خوب است بدانید که پوشش مردم ابیانه از زمان‌های قدیم به این شکل بوده است و جلوه خاصی به روستا داده است. اگر به ابیانه کاشان رفتید و تصمیم داشتید که از پوشش آنها عکس بگیرید؛ حتما حواستان باشد که قبل از عکس گرفتن از آنها اجازه بگیرید تا ناراحت نشوند. در نهایت اگر تمایل داشتید، می‌توانید لباس‌های روستا را از مغازه‌های سنتی ابیانه اجاره کرده و برتن کنید و از خودتان در روستا عکس بگیرید، تا سفر خوشی را برای خودتان ثبت کرده باشید.

جاهای دیدنی ابیانه

دیدنی‌های روستای ابیانه اصفهان بسیار است. هم به لحاظ موقعیت طبیعی هم به لحاظ موقعیت تاریخی دیدنی‌های این سرزمین کم نیست. در ادامه از جاهای دیدنی این روستا به شما می‌گوییم.

• زیارتگاه هینزا

زیارتگاه هینزا در واقع قدمگاه و یا گذرگاه منسوب به بی بی زبیده خاتون (دختر موسی بن جعفر) است. این زیارتگاه به زعم مردمان روستا جایی بوده که در برهه‌ای از زمان پناهگاه بی بی زبیده خاتون بوده است. در این روستا نیز زیارتگاهی به نام ایشان وجود دارد. برای رفتن به زیارتگاه هینزا باید به دره باریکی در جنوب شرقی این روستا بروید. در دل صخره جنوبی این زیارتگاه را می‌بینید. مسیر دسترسی به زیارتگاه هینزا در زیر قرار داده شده است.

• مسجد جامع

در ابیانه حدود 11 مسجد وجود دارد که معروف‌ترین آن مسجد جامع است. مسجد جامع ابیانه مربوط به دوران سلجوقی است. این مسجد در محله میان روستا یا میون روستا قرار دارد. از زیبایی‌های تاریخی مسجد می‌توان به درب چوبی منبت کاری شده با گل و بوته و خطوط برجسته روی آن اشاره کرد. این مسجد متعلق به سال ۱۳۱۱ هجری قمری است.

از درب که وارد می‌شوید ستون‌ها و سقف چوبی و همینطور منبری در یک محفظه توجه شما را به خود جلب می‌کند، یک منبر چوبی قدیمی منبت کاری شده با نقش‌هایی زیبا از گل و بوته و حکاکی سوره یاسین در گوشه شبستان مسجد خودنمایی می‌کند.

سقف این مسجد به زیبایی هر چه تمام به هنر قاب سازی هندسی مزین است. به شبستان قدیمی این مسجد نیز سری بزنید. محراب چوبی قدیمی این شبستان به سال ۴۷۷ هجری قمری برمی‌گردد. ستون‌ها، پنجره‌ها و سقف این شبستان از چوب ساخته شده و محراب قدیمی آن با خطوط برجسته قرآنی متعلق به سال ۴۷۷ هجری قمری است. مسیر دسترسی به مسجد جامع را در زیر قرار دادیم.

• مسجد پرزله

این مسجد بنایی دو طبقه است که در محله پل قرار دارد. قدمت این بنا به دوره ایلخانان باز می‌گردد. قدیمی‌ترین درب موجود در ابیانه را اینجا خواهید دید؛ درب ورودی شرقی که متعلق به تاریخ ۷۰۱ هجری است. گواه این ادعا، تاریخ مندرج روی این درب زیبا است. در طبقه همکف شبستان و در زیر زمین مسجد آب انبار و پاشیر قرار دارد.

• مسجد یوسمون

مسجد یوسمون بنایی دو طبقه است که حدود ۷۰۰ سال قدمت دارد. این مسجد در محله یوسمون قرار گرفته و جالب است بدانید که خانواده‌های یوسمونی به صورت موروثی در هنگام مجالس مذهبی جاهای مشخصی در این مسجد داشتند.

• مسجد حاجتگاه

مسجد حاجتگاه در کنار قبرستان قدیمی در محله زیارتگاه قرار گرفته، اين مسجد قدمتی ۴۰۰ ساله دارد. مسجدی آجری با درب‌ها و پنجره‌هایی مشبک که زیبایی خاصی به آن بخشیده‌اند. یکی از آسیاب‌های ابیانه نیز در کنار این مسجد قرار دارد. جالب است بدانید که مردم ابیانه اعتقاد دارند که این مسجد تمام حاجت‌های شما را برآورده می‌کند. از این‌رو نام آن را حاجتگاه گذاشته‌اند. مسیر دسترسی به مسجد حاجتگاه روی نقشه مشخص شده است.

• آتشکده هارپاک

آتشکده هارپاک در گذرگاهی به نام راشتا و روی شیب بلندی قرار دارد. این آتشکده درون یک سابات (گذرگاه مسقف) قرار گرفته است. آتشکده هارپاک سه طبقه دارد و به شکل چهار طاقی شاخته شده است. در هارپاک طبقه‌ای مخصوص آداب و روسوم مذهبی بوده و در حیاط آتشکده آتشی همیشه روشن وجود داشته است. اتاقی در طبقه بالای آتشکده وجود دارد که با عبور از چندین پله می‌توانید به آن می‌رسید.

• موزه مردم شناسی

موزه مردم شناسی ابیانه با حفظ معماری بومی روستا ساخته شده است. در این موزه می‌توانید اشیایی قدیمی را در محفظه ایی چوبی و شیشه‌ای ببینید. انواع ظروف قدیمی، صنایع دستی، انواع اسلحه، وسایل کشاورزی، زیور الات، نسخه های خطی، قفل های قدیمی و لباس‌های سنتی را در این موزه می‌بینید. اکثر وسایل موزه را مردم ابیانه جهت حفظ فرهنگ و هویت ابیانه به این موزه هدیه داده‌اند.

• قلعه‌های ابیانه

ابیانه دارای سه قلعه در سه محله مهم است. سه محله مهم ابیانه یعنی پل (بالا)، یسمون، هرده (پایین) هر کدام قلعه‌ای را در خود جای داده‌اند. مردم روستا برای حفاظت از جان و مال خود از این قلعه‌ها استفاده می‌کردند. قلعه پال هونه در جنوب غربی ابیانه قرار دارد. قدمت این قلعه به ۲۰۰ سال پیش باز می‌گردد. نکته جالب در مورد این قلعه اینکه در سند آن سهم افرادی که در ساخت قلعه مشارکت داشته اند مشخص شده است. از دیگر قلعه‌های ابیانه قلعه هرده در شمال شرقی روستا و قلعه پاله در شمال غربی روستا قرار دارد.

• آسیاب‌های ابیانه

روستای ابیانه اصفهان چندین آسیاب دارد، ولی متاسفانه تنها یکی از آنها فعال است. اگر‌ می‌خواهید این آسیاب‌های قدیمی را ببینید باید به مسیر رودخانه داریون بروید. سه آسیاب آره هره، آره میون و آره داریون را در این منطقه خواهید دید.

• خانقاه

خانقاهی زیبا و قدیمی متعلق به دوران صفویان با نمایی آجری در محله پس خانقاه قرار دارد؛ این خانقاه بنایی سه طبقه با طاق‌های ضربی و نمایشی از نقاشی‌های دوران صفویان است. در فصل تابستان در خانقاه مجالس صوفیان و درویشان در حضور پادشاه صفوی برگزار می‌شد.

• چشمه‌ها

به جز آسیاب‌های موجود در روستا، چشمه‌های مختلفی هم در غرب  و شرق روستا قرار دارند. برای مثال چشمه رئیسون، آب آشامیدنی روستا را تامین می‌کند. همچنین چشمه دو آب، اصلی‌ترین منبع آب این روستا است. برخی دیگر از چشمه‌های روستا می‌توانیم به کرشک، هینزا، قنات تاردر، پال همون هره و... اشاره کنیم. اگر در تابستان به روستا سفر کردید؛ حتما به این چشمه‌ها بروید و از خنکی آنها نهایت لذت را ببرید.

زیبایی‌ها و جاذبه‌های روستای ابیانه کاشان به همین جا ختم نمی‌شود به ابیانه که رفتید حتما به اشترخانه‌ها، آب انبارهای روستا (البته در حال حاضر هیچکدام استفاده نمی‌شود)، زیارتگاه شاهزاده عیسی و شاهزاده یحیی، قبرستان کهن و جالب با سنگ‌های مثلثی بر فراز آن و... سری بزنید.

بهترین فصل سفر به ابیانه

روستای ابیانه اصفهان روستایی چهار فصل است و در هر فصل تابلوی بی بدیل خود را به نمایش می‌گذارد. اما اگر بخواهیم بهترین فصل را برای سفر به این روستا پیشنهاد کنیم فصل پاییز است. وقتی پاییز اینجا با تمام زیبای‌هایش مسحورتان می‌کند دل کندن از ابیانه برایتان سخت می‌شود. آنگاه که پاییز رنگهای جادویی‌اش را به این منطقه می‌پاشد زمان بستن چمدان‌هایتان است. در پاییز به ابیانه كاشان بروید و غرق در زیبایی شوید. اگر این فصل را برای سفر به ابیانه انتخاب کردید، به دلیل بازدید زیاد گردشگران از ابیانه و در صورت تمایل به سفر رایگان می‌توانید به روش هیچهایک سفر کنید.

در بهار ابیانه نیز چهره‌ای دلبرانه به خود می‌گیرد. این روستای زیبا در فصل بهار همراه با شکوفه‌های بهاری شما را مجذوب خود می‌کند. وقتی سفیدی برف زمستانی بر خانه‌های ابیانه می‌نشیند نیز طبیعت تابلوی زمستانی خودش را به رخ می‌کشد. سفیدی و سرخی این روستا در تناقضی زیبا، عجیب به دل می‌نشیند.

تابستان ابیانه نیز ویژگی‌های منحصر به فردی دارد. گرمای این فصل با گرمای وجود مردمانش پیوندی دیرینه دارد. با اینکه ابیانه روستایی در دل کویر است، اما گرمای مطلوبی دارد. پس برای سفر به روستای ابیانه کاشان تابستان هم می‌توانید برنامه ریزی کنید.

اقامت در سفر به ابیانه

برای دیدن و لذت بردن از زیبایی‌های ابیانه کاشان چند روزی باید میهمان این روستای زیبا باشید و چه بهتر در روستا به دنبال اقامت باشید تا هم چند روزی به دور از شهر و شلوغی و آلودگی‌هایش باشید و هم از طبیعت زیبای این روستای خوش آب و هوا کمال استفاده را ببرید. برای اقامت در ابیانه اگر می‌خواهید در هتل اقامت کنید باید بگوییم ابیانه دو هتل ۳ ستاره دارد. هتل ابیانه و هتل ویونا که بنا به شرایط و سلیقه خود می‌توانید انتخاب کنید.

هتل ابیانه در ابتدای روستا قرار گرفته است. فضای سنتی بسیار شیکی دارد که هر گردشگری را به خودش جذب می‌کند. اگر تمایل به اقامت در هتل را هم نداشته باشید، می‌توانید فقط از رستوران هتل استفاده کنید و غذاهای خوشمزه رستوران را نوش جان کنید.

اگر هم مایل هستید در اقامتگاه‌های سنتی اقامت کنید اقامتگاه هارپارک ابیانه با فاصله ۴۰ متری از آتشکده هارپارک و یا اقامتگاه یوسمون را می‌توانید انتخاب کنید. لازم به ذکر است در ابیانه با کمی پرس و جو می‌توانید خانه‌های شخصی روستایی را نیز رزرو نمایید.

در صورت تمایل می‌توانید در کمتر از 30 دقیقه خود را به نطنز برسانید. هتل چهار ستاره قصر جهان نطنز،  اقامتگاه توسلیان نطنز و اقامتگاه سرای جواهری می‌تواند گزینه‌های دیگر شما برای اقامت باشد. حتی می‌توانید به اصفهان رفته و در اقامتگاه های اصفهان نیز اقامت کنید.

در سفر به ابیانه خرید سوغاتی برای دوستان و عزیزانتان را فراموش نکنید. در این روستا می‌توانید صنایع دستی زیبایی که حاصل هنرمندی بانوان ابیانه است را تهیه کرده و به عنوان سوغات همراه خود ببرید. برخی دیگر از سوغات ابیانه اصفهان می‌توانیم به لبنیات، آلوچه و لواشک ترش، عروسک‌های دست ساز، سیب، گیوه، زیورآلات و گردو اشاره کنیم.

نکات مهم در سفر به ابیانه کاشان

اکنون که با این روستای چشم‌نواز آشنا شده‌اید؛ اگر قصد سفر به ابیانه را داشتید حتما به نکات زیر دقت کنید:

• بدون اجازه از اهالی روستا عکس نگیرید و حتما با آنها هماهنگ کنید.
• به هیچ عنوان زباله‌های خود را در داخل محیط روستا نریزید. زیرا مردم روستا دل خوشی از توریست‌ها ندارند و این کار باعث می‌شود دیگر نتوانیم از این روستای دل‌انگیز دیدن کنیم.
• اگر تمایل داشتید از زنان روستایی، آلوچه‌های ترش محلی خریداری کنید؛ تا کمکی هم به جامعه محلی کرده باشید.
• از هتل ابیانه تا خود روستا حدود 15 دقیقه پیاده روی در پیش دارید. پس حتما کفش مناسب پیاده روی همراه خودتان داشته باشید.
• اگر علاقه‌مند به مراسم‌های فرهنگی هستید، پیشنهاد می‌کنیم در ماه‌های محرم به این روستا بروید، تا مراسم عزاداری آنها مثل نخل گردانی را از نزدیک مشاهده کنید.

در این مطلب از سری مطالب معرفی شهر و روستا سفری به ابیانه داشتیم. امیدواریم گامی موثر در شناخت یکی دیگر از روستاهای سرزمینمان ایران برداشته باشیم. در پایان چند نکته در سفر به ابیانه حا‌یز اهمیت است؛ در سفر به این رستا وقتی در کوچه هایش قدم می‌زنیم باسروصدا خواب آرام روستا را آشفته نکنیم. اکثر ساکنین این روستا افراد سالخورده هستند بهتر است قبل از عکاسی از آنها، حتما اجازه بگیریم. در پایان لطفا فراموش نکنید که اگر اطلاعات دیگری در مورد این روستا دارید آن را با ما و سایر همراهان ایرانگرد به اشتراک بگذارید.