موزه سکه: نمایش پول ایران در گذر زمان

اگر قصد سفر تفریحی یا کاری به تهران را دارید؛ وقتی هم برای بازدید از موزه سکه تهران یا موزه بانک سپه اختصاص دهید. این موزه مجموعه‌ای ارزشمند از سکه‌های قدیمی را دارد که قدمت بعضی از آن‌ها به 2هزار و 700 سال قبل بازمی‌گردد. موزه سکه از لحاظ تنوع گنجینه‌ها به ویژه مسکوکات متعلق به دوره ساسانیان و صفویان منحصربه‌فرد است. بنابراین ارزش آن را دارد که وقت بگذارید و به دیدن این موزه بروید. در ادامه با تاریخچه، مجموعه‌ها و سایر اطلاعات این موزه آشنا می‌شویم.

تاریخچه موزه سکه تهران

تا پیش از تاسیس اولین بانک ایرانی در سال 1304 هجری شمسی، بانک‌های خارجی در کشورمان فعالیت داشتند. شروع به کار نخستین بانک ایرانی توانست کمک شایانی به اقتصاد کشورمان بکند؛ این امر باعث شد تا به تردیج فعالیت بانک‌های ایرانی گسترش پیدا کند.

در سال 1342 هجری شمسی بانک سپه شعبه تهران توسط تیمسار فرج‌الله آق‌اولی، مدیر عامل بانک سپه، تاسیس شد. آق‌اولی برای تاسیس موزه سکه به مدت 10 سال به خرید آثار از مجموعه داران و جمع‌آوری آثار اهدایی مشغول بود. در نهایت با کمک شیرین ملک‌زاده بیانی (سکه شناس و مسئول نظارت و دسته‌‌بندی سکه‌ها) و افرادی از انجمن آثار ملی از جمله دکتر مصطفوی در تاریخ خرداد ماه 1352 هجری شمسی موزه سکه تهران تاسیس شد.

ساختمان و گنجینه های موزه

این موزه در طبقه همکف ساختمان اداره مرکزی بانک سپه در جنوب شرقی میدان مشق تهران قرار داشت. 40 سال پس از شروع به کار موزه سکه، ساختمان اولیه دیگر پاسخگوی نیاز موزه نبود. بنابراین به درخواست اداره کل روابط عمومی و با وافقت هیئت مدیره بانک به ساختمان دیگری منتقل شد.

مساحت فضای جدید موزه بیش از 1000 مترمربع است و چند سالن برای نمایشگاه و همایش دارد. در اسفند ماه سال ۱۳۹۵ هجری شمسی ساختمان جدید موزه در مجاورت ساختمان شعبه مرکزی بانک در میدان امام خمینی افتتاح شد. ساختمان جدید موزه از 3 بخش تشکیل شده است که در ادامه هرکدام از آن‌ها و مجموعه‌هایی موجود را معرفی خواهیم کرد.

1. بخش قدیمی‌ترین بانک سپه

در این قسمت از موزه سکه ایران تلاش شده است تا قدمت و ساختار اولین بانک ایرانی نمایش داده شود. از این‌رو فضای یکی از قدیمی‌ترین شعب بانک سپه را با همان سبک و سیاق قدیمی بازسازی شده است. با ورود به این بخش حس می‌کنید برای مدتی به گذشته رفته‌اید و مشتری یکی از قدیمی‌ترین بانک‌های کشورمان هستید.

علاوه‌براین، در بخش قدیمی‌ترین بانک سپه، تصاویر و مدارکی که مربوط به روند تاسیس اولین بانک ایران هستند را مشاهده می‌کنیم. این اسناد تلاش افرادی را نشان می‌دهد که در پی برداشتن گامی موثر در رشد اقتصادی کشورمان بوده‌اند.

برخی از اسناد موجود در این بخش از موزه سکه تهران عبارتند از:

• سند حکم قشونی تأسیس بانک در سال ۱۳۰۴ شمسی
• اساسنامه بانک
• نمودار سازمانی و ارکان بانک سپه
• دفترچه نمونه امضا
• آئین‌نامه‌های استخدامی
• گزارش‌ها و نامه‌های مدیران بانک به رضاخان و سایر مقامات
• فرمان‌های خطی تاریخی
• شاهنامه‌ی فردوسی به خط امیرتومان
• تفنگ امیرتومان که در غائله‌ی آذربایجان و مبارزه با روس‌ها استفاده شد
• نامه تشکر کسبه تبریز به مدیر عامل وقت بانک سپه به دلیل نقش مثبت بانک در غائله آذربایجان
• نمونه چک‌های قدیمی بانک
• دفترچه حساب پس‌انداز امام خمینی و آیت‌الله گلپایگانی
• عکس‌هایی از برگزاری مراسم مختلف در بانک سپه قبل و بعد از انقلاب

2- بخش نمایش سکه‌ها

در بخش نمایش سکه‌ها در موزه سکه تهران می‌توانیم مجموعه‌ای بسیار غنی و کامل از سکه‌های نایاب و کم‌یاب مربوط به دوره‌های مختلف ایران و جهان را ببینیم. این موزه با حدود 20 هزار سکه از غنی‌ترین موزه‌های سکه در خاورمیانه محسوب می‌شود. از آنجا که بسیاری از سکه‌ها موجود در موزه قدمت بسیاری داشتند و قابل نمایش نبودند، حدود 13هزار سکه به دست کارشناسان مرمت و سپس به نمایش درآمد.

یکی از علل زیبایی و شگفت‌انگیز بودن گنجینه سکه این موزه، وجود سکه‌هایی از دوره‌های مختلف تاریخی است. برخی از این دوره‌های تاریخی عبارتند از:

• دوران هخامنشی
• مسکوکات ایران مرکزی
• مسکوکات ساتراپی‌ها
• مسکوکات امرای تابع هخامنشی
• اسکندری
• اسکندر و جانشینانش
• اسپهبدان
• اشکانیان (پارت)
• الیمایی
• ساسانیان
• سامانیان
• دوره سلطه اعراب بر ایران
• امویان
• عباسیان
• آل بویه
• غزنویان
• سلجوقیان
• خوارزمشاهیان
• ایلخانان
• تیموریان
• آق قویونلو
• قراقویونلو
• صفویان
• افشاریان
• زندیان
• قاجاریان
• پهلوی
• جمهوری اسلامی

علاوه‌بر سکه‌های رایج در دوران تاریخی مختلف کشورمان؛ مسکوکاتی از سایر نقاط جهان را نیز می‌توان در این موزه دید. هم‌چنین با اولین سکه‌های ضرب شده در آسیای صغیر تا سکه‌های زمان معاصر ایران آشنا می‌شوند.

جذابیت بازدید از این بخش موزه فقط به سکه‌های قدیمی ختم نمی‌شود. در این بخش با سیر تغییر و تحولات سکه‌ها از زمانی هنوز فلز کشف نشده بود و مبادلات با اقلامی شبیه پول و حلقه صورت می‌گرفت آشنا خواهید شد. یکی دیگر از جاذبه‌های این بخش از موزه سکه تهران، ماکت ضراب‌خانه است. در بخش با نحوه تولید سکه‌های چکشی در گذشته آشنا خواهید شد.

اگر سکه‌ای قدیمی دارید که می‌خواهید کارشناسی شود؛ در این بخش از موزه سکه‌های مراجعه‌کنندگان و مجموعه داران کارشناسی می‌شود. خدمات دیگر این بخش از موزه شامل راهنمایی و همکاری با دانشجویان و محققان، شرکت در همایش‌های علمی و تخصصی، تألیف مقالات و کتاب‌های مرتبط و عضویت در همایش‌های داخلی و بین‌المللی انند کمیته ملی موزه‌ها (ایکوم) است.

3- بخش تابلوهای نقاشی

درب‌های این بخش از موزه سکه ایران که بسیار با ارزش و فاخر است برای اولین بار پس از انقلاب اسلامی به روی عموم بازگشایی شد. در این قسمت بالغ بر۵۰ عدد تابلو از نقاشان معاصر ایران در عصر پهلوی و بعد از انقلاب در معرض دید گذاشته شده است. این آثار به منظور نکوداشت هنر و جلوگیری از خروج آن‌ها از کشور؛ از هنرمندان خریداری و جمع‌آوری شده‌اند.

در گالری تابلوهای نقاشی آثار نفیسی از نقاشان به‌نام ایرانی از جمله سهراب سپهری، ایران درودی، رضا مافی، صادق تبریزی، ناصر اویسی، داوود امدادیان، حسین زنده رودی، محمد احصایی، حسین کاظمی، محسن سهیلی، مسعود عربشاهی، حسین محجوبی، سیراک ملکنیان و سایر نقاشان برجسته ارامنه جمع‌آوری شده است.

آدرس و ساعت بازدید از موزه سکه تهران

برای بازدید از موزه سکه تهران باید به آدرس ابتدای خیابان امام خمینی (سپه سابق)، کوچه پست، شرق خیابان یارجانی، ورودی مجموعه بانک سپه بروید. روزهای زوج هفته به جز ایام تعطیل می‌توانید از این موزه دیدن کنید. موزه سکه تهران روزهای زوج از ساعت 9 صبح تا 15 پذیرای بازدیدکنندگان است.

با قدم زدن در موزه سکه تهران سیر تغییر و تحولات سکه و پول رایج کشورمان را ببینیم. به‌علاوه با حال و هوای بانکداری و افتتاح اولین بانک ایرانی نیز آشنا شویم. نظر شما در مورد این موزه چیست؟ چه اطلاعات دیگری از این موزه دارید؟ لطفا نظرات و تجربیات خود را با ما و سایر همراهان ایرانگرد به اشتراک بگذارید.