خوانسار کجاست؟ شهری که روایتگر دوران صفوی

خوانسار یکی از شهرهای استان اصفهان است که به خاطر داشتن قدمت بالا، تاریخی غنی و دیدنی‌های بسیار دارد. در این مقاله با جاهای دیدنی خوانسار آشنا خواهیم شد، از سوغاتی‌ها و خوراکی‌هایش خواهیم گفت و آداب و رسوم محلیان را خواهیم شناخت. اگر می‌خواهید در یک سفر هم لاله‌های واژگون را ببینید، هم سری به غارها بزنید و هم زیارتی در امامزاده‌های تاریخی داشته باشید، این شهر مقصد مناسبی برای شما خواهد بود.

فهرست مطالب:

• خوانسار کجاست؟
• آشنایی با این شهر
• جاهای دیدنی منطقه
• زمان مناسب سفر
• سوغات منطقه 
• اقامت در این سفر

خوانسار کجاست؟

این شهر تماشایی در استان اصفهان، شهرستان خوانسار، بخش مرکزی واقع شده است و تا مرکز استان یعنی اصفهان، 170 کیلومتر فاصله دارد. برای اینکه از مرکز استان به این شهر بروید، لازم است تا وارد مسیر اصفهان به نجف‌آباد شوید و پس از آنکه به نجف‌آباد رسیدید، از تیران، تندران، خمیران، افجان، عسگران، دولت‌آباد و کردعلیا بگذرید تا به خروجی این شهر بی‌بدیل برسید و پس از آن با گذشتن از دوشخراط، روستای دیدنی قلعه و سنگ سفید به مقصد خواهید رسید.

بیشتر بخوانید: جاهای دیدنی اصفهان (۱۴۰۱)، سوغات و رستوران ها + آدرس و عکس

چند راه برای این سفر وجود دارد. اولین راه استفاده از وسیله نقلیه شخصی است. فاصله تهران تا خوانسار حدودا 400 کیلومتر بوده و باید از تهران به قم بروید و پس از آن خود را به کاشان برسانید. بعد از رسیدن به کاشان وارد جاده گلپایگان شوید و سپس به مسیر جنوبی گلپایگان بروید تا به مقصد برسید. راه دیگر استفاده از سواری‌هایی است که از اصفهان و گلپایگان به این سمت حرکت می‌کنند.

گشتی در خوانسار بزنیم

این شهر زیبا مساحتی بالغ بر 953 کیلومترمربع دارد و جمعیت آن بر اساس آمارگیری‌ صورت گرفته در سال 1399 معادل 46283 نفر است. برخی از جاهای دیدنی خوانسار تاریخی و برخی از آن‌ها طبیعی بوده و همین موضوع سبب شده است تا سالانه گردشگران بسیاری به این شهر مراجعه کنند.

به نظر می‌رسد که اولین ساکنان این منطقه یهودی‌هایی بودند که در زمان پادشاهی کوروش بزرگ می‌زیسته‌اند. وجود آثار تاریخی در اطراف شهر همچون آتشکده تیر و معبد هیکل نشان دهنده این موضوع است که قدمت شهر به قبل از اسلام باز می‌گردد. برخی نوشته‌های تاریخی حضور چنین شهری در زمان اسکندر را تائید می‌کنند. این نوشته‌ها بیان می‌کنند که جنگ بین اسکندر و داریوش سوم در همین منطقه رخ داده است. 

این شهر در دوران امویان، عباسیان، صفاریان، سجوقیان و خوارزمشاهیان پا بر جا بوده اما بعدها در حمله مغول‌ها به میزان زیادی تخریب شده است. در دوران صفوی شهر رونق ویژه‌ای یافت و انواع کارگاه‌ها در آن افتتاح شدند. با افتتاح کارگاه‌هایی مثل روغن‌کشی، پشم‌زنی، کوزه‌گری و قالی‌بافی اشتغال مناسبی برای اهالی به وجود آمد.

اتفاق دیگری که در زمان حکومت صفویان باعث پیشرفت شهر شد، بازگشایی مدرسه مریم بیگم صفوی بود. بعدها در زمان حمله افغان‌ها طی توافقی شهر سالم ماند اما نیروهای نظامی حدود 9 ماه در شهر ماندند. در دوران قاجار نیز افراد شایسته‌ای به حاکمیت این شهر منصوب شدند و این موضوع باعث شد تا در آن دوران نیز شهری پر رونق باقی بماند.

یکی از رسم مردم این شهر رسم پذیرایی با عرق بیدمشک است. در مهمانی‌ها به خصوص هنگام عید نوروز عرق بیدمشک اصلی‌ترین نوشیدنی مهمانی به شمار می‌رود. شیرینی میپق یکی شیرینی محلی است که از آن نیز برای پذیرایی در عید استفاده می‌شود. از دیگر خوراکی‌های عید می‌توان به نان شیر، نان گرده و آجیل اشاره کرد.

آجیل معمولا به جز انواع تخمه و بادام دارای تندچه یا زرده شیرین شده آلو، هلگاله یا برگه هلو و تفتاله یا برگه زردآلو است که بر خوشمزگی آن می‌افزاید. این آجیل معمولا درون یک سینی بزرگ مسی قرار دارد و وقتی مهمانان به خصوص کودکان می‌خواهند از خانه خارج شوند، صاحبخانه یک مشت آجیل از این سینی برمی‌دارد و در جیب آن‌ها می‌گذارد. 

در این منطقه رایج است تا شب یلدا از مهمانان با نوشیدنی حلالی پذیرایی کنند. این نوشیدنی ترکیبی از انگور و آب شیرین است. از غذاهای سنتی این شهر می‌توان به نیشکو، دوگول‌دور دوری، اوگوش‌تخم یا همان اشکنه، گندی و دلمه‌گیپا اشاره کرد. ترک نیز نام یک نوع حلواست که نسبت به دیگر حلواها رقیق‌تر بوده و با نان تریت شده، خورده می‌شود.

این شهر بسیار آب‌وهوای مطبوعی دارد و ارتفاع آن از سطح دریا 2250 متر است. اگر یک میانگین از دمای تمام فصول بگیریم به عدد دوازده و نیم درجه سانتی‌گراد خواهیم رسید. بهار این منطقه سرسبز و پرشکوفه، تابستانش معتدل، پاییزش رنگارنگ و زمستان‌هایش کمی سرد است.

اسم خوانسار نیز به معنای مکانی با چشمه‌های زیاد است (خوان به معنی چشمه و سار به معنای زیاد) که نشاط طبیعت منطقه را به رخ می‌کشد. هر چند که برخی معتقدند این نام به معنای مکان پرورش زنبور عسل است. برخی نیز معتقدند ریخته شدن خون شتران در این منطقه باعث شده است تا اسم این شهر را خوانسار بگذارند.

جاهای دیدنی خوانسار

با توجه به قدمت بالای این شهر، جاهای دیدنی خوانسار بسیار زیاد است. این جاذبه‌ها در دو دسته طبیعی و تاریخی قابل بررسی هستند که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت. 

1. دهکده گردشگری گلستان‌کوه: از جاذبه‌های طبیعی این شهر می‌توان به دهکده گردشگری گلستان‌کوه اشاره کرد. این دهکده در سال 1396 افتتاح شده و دارای سه فاز است. مجموع مساحت سه فاز این دهکده 45 هکتار بوده و تا شهر 15 کیلومتر فاصله دارد. این دهکده گردشگری از مناطق ییلاقی‌ به شمار می‌رود که می‌توانید در آن ساعات خوشی را سپری کنید و از طبیعت تماشایی لذت ببرید. از عمده‌ترین گیاهان این منطقه می‌توان به انگبین گون یا من، پیاز وحشی یا موسیر و انواع لاله مثل لاله واژگون، کوهی و آتشی اشاره کرد.
2. پارک سرچشمه و محله‌های سرسبز: از دیگر دیدنی‌های این شهر می‌توان به پارک سرچشمه، باغات اطراف، کوچه پس کوچه‌ها و محله‌های سرسبزش اشاره کرد. از محله‌های شهر نیز می‌توان محله‌های وادشت، چهارباغ، پایتخت، سونقان، صفاییه، صحرا و مالگا را نام برد که پر از باغات و مزارع باصفا هستند.
3. غارها: بازدید از غارهای اطراف نیز می‌تواند تجربه متفاوتی برای گردشگران باشد. از میان این غارها غار هیکل از بقیه معروف‌تر است و عمقی معادل 190 متر دارد. اسم این غار از آن جا آمده که کوه‌های نزدیکش شبیه به پیکر دو سرباز هستند. یک چاه به عمق 179 متر در غار هیکل وجود دارد و حفره‌های زیاد درون غار باعث شده است تا محلیان به آن غار نفس‌کش زمین نیز بگویند. رسوبات غار دارای اشکالی منحصربه‌فرد و متنوع بوده و برخی از آنها به شکل رسوبات پاپ‌کورنی و دندانی دیده می‌شوند. دمای غار بین 14 تا 16 درجه است.
4. اماکن تاریخی-مذهبی: این شهر چندین امامزاده دارد که در بین آن‌ها امامزاده احمد بن محمد بن علی النقی شهرت ویژه‌ای دارد. قدمت این امامزاده به بیش از هزار سال می‌رسد و دارای کتابخانه و موزه است. امامزاده دیگر امامزاده بابا ترک است که به نام امامزاده سید محمود نیز شناخته می‌شود. به نظر می‌رسد امامزاده بابا ترک در زمان حکومت صفویان بر ایران، ساخته شده و اسم کامل آن امامزاده سید محمود بن محمد بن علی النقی است. یک سرداب تاریخی نیز در بخش جنوبی امامزاده قرار دارد. یکی دیگر از جاهای دیدنی خوانسار امامزاده سید صالح قصیر است که از نوادگان امام موسی کاظم محسوب می‌شود. بازسازی این بنا در 1356 صورت گرفته و هم اکنون پذیرای گردشگران است.
5. مدرسه مریم بیگم: همان گونه که پیش‌تر اشاره شد، در دوران صفویه در این منطقه مدرسه‌ای به نام مریم بیگم صفوی ساخته شد. مریم بیگم صفوی همسر شاه طماسب بود. ساخت مدرسه در این شهر در بالاتر رفتن سطح فرهنگ و سواد نقش بسزایی داشت. تاسیس مدرسه مریم بیگم به سال 1106 هجری قمری برمی‌گردد و پس از آن بارها مورد بازسازی قرار گرفته است.

بهترین زمان برای سفر به خوانسار

مناطقی از این شهرستان کوهستانی بوده و میانگین دمای آن در طول سال دوازده و نیم درجه است. بیشترین دمای این شهر در فصل تابستان را 31 درجه سانتی‌گراد برآورد کرده‌اند و میانگین دمای شبانه‌روزی آن در تابستان 24 درجه سانتی‌گراد است.

بنابراین، با توجه به آنچه از دمای شهر گفته شد، بهار و تابستان می‌تواند زمان مناسبی برای سفر به این منطقه باشد. در بهار هم چشمه‌ها بسیار پر آب هستند و هم می‌توانید در نزدیکی گلستان‌کوه دشت لاله‌های واژگون را تماشا کرده و از هوای خوب و سرسبزی فضا لذت ببرید. هر چند سفر در فصل پاییز و قدم زدن روی برگ‌های رنگارنگ در کوچه‌باغ‌های شهر نیز می‌تواند بسیار خاطره‌انگیز باشد.

سوغات خوانسار اصفهان چیست؟

مشهورترین سوغاتی این شهر تماشایی عسل است. وجود گیاهان مناسب در منطقه همچون گون باعث شده است تا در این منطقه عسلی بسیار باکیفیت تولید شود. از عسل انگبین در موارد درمانی متعددی استفاده می‌شود و می‌تواند جایگزین شکر در برنامه غذایی باشد. گز انگبین یکی دیگر از سوغات خوانسار است که از شهد انگبین تولید می‌شود و بسیار طعم خوبی دارد. شما می‌توانید این محصول را از بازار به عنوان سوغاتی تهیه کنید. از دیگر خوراکی‌هایی که می‌تواند سوغاتی مناسبی هم باشد، گردو، بادام و آلو است که از باغات اطراف شهر برداشت می‌شوند.

صنایع دستی بسیاری در این شهر به دست هنرمندان ساخته می‌شود. فرش‌بافی یکی از این صنایع است. در این منطقه فرش ساروق بافته می‌شود؛ فرش ساروق به نوعی فرش دستباف گفته می‌شود که نقش‌های اصلی آن مرغ و ماهی، گل و بوته و مستوفی هستند. در گذشته بیشتر طرح‌ها در این نوع فرش نقش ترنج بوده است.

در گذشته در این شهر سه بازار بزرگ به نام‌های بازار بالا، بازار پلگوش و بازار دوراه وجود داشته است که متاسفانه یکی از بازارها امروزه از بین رفته و تنها دو بازار باقی مانده‌اند. شما می‌توانید خوراکی‌های محلی و سوغاتی را از این دو بازار تهیه کنید.

اقامت در سفر به خوانسار

چندین هتل و مهمانسرا در خوانسار وجود دارد. بزرگ‌ترین هتل این شهر هتل زاگرس است که 60 اتاق در شش طبقه دارد. از امکانات این هتل می‌توان به یخچال، صبحانه، کمد، لوازم بهداشتی، سیستم تهویه مطبوع، مینی‌بار و سیستم اطفای حریق اشاره کرد. 

یکی دیگر از اقامتگاه‌ها، مجتمع اقامتی کاروانسرای گلستان‌کوه است که در ابتدای جاده اصفهان واقع شده است و بیست اتاق دارد. امکانات موجود در این اقامتگاه شامل اینترنت رایگان، رستوران، تلویزیون، سیستم سرمایشی و گرمایشی و فضای سبز است. چیدمان داخلی کاملا سنتی است و یک حوض بزرگ در مرکز فضای سبز وجود دارد. مجتمع اقامتی کاروانسرای گستان‌کوه تورهای نیم‌روزه برگزار می‌کند و در صورت هماهنگی می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. 

هتل جهانگرد در میدان 22 بهمن واقع شده است و دوازده اتاق دارد. این اقامتگاه دارای اتاق‌های دو تخته و سه تخته، سوییت یک خوابه چهارنفره و سوییت دو خوابه شش نفره است. برای رزرو اقامتگاه و سفر با تور به این شهر دیدنی می‌توانید از ایرانگرد مجری تخصصی تورهای طبیعت‌گردی و رزرو اقامتگاه کمک بگیرید.

در پایان لطفا اگر شما از اهالی این منطقه بوده یا قبلا به این شهر زیبا سفر کرده‌اید، برای همراهان ایرانگرد از این شهر شهر بگویید.