نایین: معرفی جاهای دیدنی نایین + راهنمای سفر (1402)

اگر به شهرهای تاریخی و قصه‌های پر رمز و راز علاقه دارید، با ما همراه شوید تا سفری به یکی از شهرهای کهن با روایت‌های تاریخی داشته باشیم و با عجایب این شهر بیشتر آشنا شویم. شهر نایین در استان اصفهان روزگار دور و درازی را از دوران هخامنشیان تا کنون به‌چشم دیده و در حال حاضر هم جاذبه‌های زیادی از دوره‌های مختلف تاریخی را در دل خود جای داده است. در این سفر ابتدا با موقعیت شهر و نحوه دسترسی به آن آشنا می‌شویم، سپس سری به جاهای دیدنی نایین می‌زنیم و کمی سوغاتی می‌خریم. در نهایت برای استراحت به سراغ اقامتگاه‌های مختلف شهر می‌رویم.

فهرست مطالب:

• نایین کجاست؟
• معرفی دیدنی‌های منطقه
• سوغات شهر
• اقامتگاه‌های شهر

نایین کجاست و چگونه به این شهر سفر کنیم؟ 

در استان اصفهان شهرهای بزرگ و کوچک زیادی وجود دارد که دست کمی از زیبایی‌های نصف جهان ندارند. نايین یکی از این شهرهاست که قدمت آن به حدود سه‌ هزار سال پیش بازمی‌گردد.

این شهر کویری در ۱۵۴ کیلومتری شرق اصفهان قرار دارد و از جنوب غربی به رشته‌کوه «کوه سر» منتهی می‌شود. (رشته‌کوهی که بلندترین رشته‌کوه منطقه به‌شمار می‌رود.) در جنوب غربی آن هم کوه‌های پرویز و بنوید وجود دارد. این شهر از غرب به اصفهان، از شرق به خور و بیابانک، از شمال به اردستان و از جنوب به یزد می‌رسد.

مسیر دسترسی: برای رفتن به این شهر از مبدا تهران می‌توانید با ماشین شخصی سفر خود را شروع کنید یا از طریق ترمینال اتوبوس‌رانی بلیط خریده و خود را به آنجا برسانید؛ چرا که در اینجا مسیر ریلی یا هوایی وجود ندارد و تنها گزینه موجود سفر زمینی و به‌ وسیله ماشین یا اتوبوس است.

فاصله این شهر از تهران ۴۵۲ کیلومتر است و برای رسیدن به مقصد از تهران حدود ۵ ساعت در مسیر خواهید بود. اگر با ماشین شخصی سفر می‌کنید، از اتوبان تهران-قم مسیر خود را آغاز کرده و سپس در بزرگراه قم-کاشان به راه خود ادامه دهید. پس از رسیدن به کاشان باید به سمت یزد برانید. این شهر در اواسط مسیر کاشان به یزد قرار گرفته است.

گشتی در نایین بزنیم

گشت‌وگذار در یک شهر تاریخی نه‌ تنها شما را به جغرافیای دیگر می‌برد، بلکه میهمان یک سفر تاریخی خواهید شد. در این شهر بی‌نظیر مساجد، حمام، خانه‌های تاریخی، موزه و بناهای زیادی وجود دارد که با دیدن معماری آنها شگفت‌زده خواهید شد. البته جاهای دیدنی نایین به بناهای تاریخی محدود نمی‌شود و می‌توانید از طبیعت زیبای آن هم لذت ببرید و این یعنی سفری ترکیبی از جاذبه‌های نائین شامل بناهای تاریخی و دیدنی‌های طبیعی!

برای برنامه‌ریزی همه جانبه سفر می‌توانید از تورهای گردشگری که در ایرانگرد معرفی می‌شود، استفاده کنید. تمامی تورها دارای مجوز از سازمان گردشگری هستند و خیال شما را از بابت برنامه‌ریزی سفر، پیدا کردن جاذبه‌های شهر، حمل و نقل و اقامتگاه راحت می‌کند.

تاریخچه شهر نایین

این شهر تاریخی یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران به‌شمار می‌رود که قدمت آن به حدود ۳ هزار سال پیش می‌رسد. شهری که یکی از پایتخت‌های هخامنشیان بوده و در طول تاریخ هم از مهم‌ترین شهرهای ایران به‌ شمار می‌رفته است. در زمان ایلخانیان و حکومت سلطان محمد خدابنده ورق تاریخی در این شهر حسابی برمی‌گردد و این شخص مساجد و بناهای ارزشمندی را می‌سازد تا اهمیت شهر بیش از گذشته شود. (از جمله آثار این دوره می‌توان به مسجد باباعبدالله، عمارت امامزاده سلطان‌سیدعلی و مناره مسجد جامع اشاره کرد.) 

در دوران صفوی هم این شهر جان تازه‌ای گرفته و حاکمان مختلف باروی شهر را مرمت کردند تا اینکه در سال ۱۰۰۰ هجری شمسی، اصفهان به‌ عنوان پایتخت انتخاب و این شهر هم به یکی از مهم‌ترین شهرهای استان تبدیل شد؛ تا پیش از این نایین در تقسیم‌بندی استان یزد قرار داشت.

وجه تسمیه شهر

در مورد نام شهر روایت‌های عجیب و غریبی وجود دارد، اما جالب‌ترین آن‌ها، روایتی است که مورخان می‌گویند. در واقع بسیاری عقیده دارند که در هزار سال پیش یهودیانی از اورشلیم به‌سمت فلات ایران مهاجرت کردند و به‌یاد وطن خود و به نیت یکی از شهرهای فلسطین این نام را برای شهر انتخاب کردند که در زبان عبری به‌معنی «جلال» و «زیبایی» است.

روایت دیگر را باید در داستان‌های کهن ایران جستجو کرد. برخی عقیده دارند که اولین قنات‌های ایران در این شهر بوده است و به همین یُمن نام شهر اشاره به الهه آب در اساطیر ایرانی یعنی «ناهید» یا «آناهیتا» دارد.

روایت جالب دیگر هم نظریه‌ای است که محمدتقی جامع نایینی ذکر می‌کند؛ شهری به نام «هوم» در نزدیکی نایین قرار داشت. اهالی این شهر زرتشتی بودند و فردی به نام «نائن»، شهر هوم و اطراف آن را تحت سلطه خود درآورد و نام خود را بر آن گذاشت.

بعد از اسلام هم این شهر القاب مختلفی به خود گرفت که از جمله آن می‌توان به «شهر مساجد»، «مدینه‌العرفا» و «دارالعرفان» اشاره کرد.

زندگی در نائین چگونه است؟

در حال حاضر مردم شهر پیرو مذهب تشیع هستند و گویش آن‌ها فارسی پهلوی، شبیه به متون اوستایی و گویش زرتشتی است. این شهر تاریخی در حوزه گردشگری فرهنگی هم حرف زیادی برای گفتن دارد و مراسم‌های مختلفی در مناسبات تاریخی در آن برگزار می‌شود. 

یکی از شاخص‌ترین مراسم‌های شهر مربوط به آیین خاصی‌ است که در محرم اجرا می‌شود. در این آیین چند روز قبل نوجوانان شهر خبر از شروع محرم می‌دهند و اهالی را خبر می‌کنند. به این صورت که نوجوانان دو چوب که در زبان محلی به «چق‌چقی» معروف است، به هم می‌زنند و هم‌زمان شعر «نذر حسین و عباس، یه دوملچو در انداز» را می‌خوانند. مردم هم با توجه به توان مالی خود نذرهای هر ساله را برای عزاداری محرم اهدا می‌کنند.

در شب پنجم محرم هم مراسم علم‌گردانی برگزار می‌شود و از شب ششم به بعد در پايان مراسم، زنجيرزنان در گروه به‌ صورت دایره‌ای می‌ایستند و عزاداری می‌کنند که در زبان محلی این مراسم را «جوش» می‌نامند. پس از پايان نوحه‌سرایی، اشعاری از محتشم کاشانی خوانده می‌شود.

جاهای دیدنی نایین

گشت‌وگذار شهری، آن هم با وجود فراوانی جاذبه‌های دیدنی، تجربه‌ای است که نباید به همین سادگی‌ها از دست بدهید. اینجا لیستی از زیباترین جاذبه‌های نائین را در اختیار شما قرار خواهیم داد.

1. نارین قلعه یا نارنج قلعه

قلعه‌ تاریخی نارین در بافت قدیمی شهر بوده و عنوان قدیمی‌ترین بنای تاریخی شهر را به خود اختصاص داده است. برخی مورخان زمان ساخت بنا را دوران پارت‌ها می‌دانند و به عقیده برخی دیگر این بنا در زمان ساسانیان ساخته شده و به‌ عنوان آتشکده مورد استفاده قرار می‌گرفته است. معماری قلعه چند ضلعی بوده و در گوشه‌های آن چند برج وجود دارد. در زمان ساخت قلعه، دورتادور آن خندقی کنده شده بود که عمق آن تا بلندترین نقطه برج حدود ۵۰ متر بوده است. 

2. مساجد جامع 

مسجد جامع این شهر به یک روایت، دومین مسجد تاریخی در ایران است، گرچه که برخی اعتقاد دارند، عنوان اولین مسجد جامع تاریخی را باید به آن اختصاص داد. منبر قرار گرفته در آن هم یکی از سه منبر قدیمی در ایران به‌شمار می‌رود. این بنا در قرن دوم هجری ساخته شده و به‌ نام مسجد علویان هم معروف است.  
معماری مسجد به سبک خراسانی و شبیه به مسجدهای عربی است و بخش‌هایی مثل مناره‌ها و شبستان پس از ساخت مسجد و دوران‌های بعدی به اصل بنا اضافه شده است. در صحن اصلی هم ۴۰ ستون به‌کار رفته است که از جذابیت‌های معماری آن به‌شمار می‌رود. گچ‌بری‌های محراب و طراحی سرداب از دیگر ویژگی‌های این مسجد تاریخی است.

3. قلعه آشورگاه نایین

قلعه باستانی بالای کوهی مشرف بر محله محمدیه یکی از بناهایی است که شکوه دوران باستان را به‌ خوبی نشان می‌دهد. این قلعه چند ضلعی در دوران ظهور زرتشت و پیش از اسلام ساخته شده است. در قلعه شش برج وجود دارد که در بین دیواره‌ها قرار گرفته است و در حال حاضر به دلیل سرقت اشیای باستانی، دروازه‌های آن بسته و امکان بازدید از این قلعه وجود ندارد.

4. خانه فاطمی 

این خانه تاریخی در دوران قاجار ساخته شده است و با معماری و طراحی داخلی شگفت‌انگیزی که دارد، چشم‌ها را به خود خیره می‌کند. در طراحی خانه، پنجره‌های مشبک و شیشه‌های رنگارنگ، مقرنس‌کاری‌ها، رسمی‌بندی‌ها و گچ‌بری‌های زیبایی به کار رفته است که هنر معماری ایرانی را به‌خوبی نمایش می‌دهد. 

5. خانه پیرنیا

خانه پیرنیا یکی دیگر از عمارت‌های زیبا و شگفت‌انگیز این شهر است که در زمان صفویان ساخته شده و در دوران قاجاریه در اختیار خاندان پیرنیا قرار گرفته است. در حال حاضر این بنا به‌عنوان موزه مردم‌شناسی کویر به‌شمار می‌رود. در بخش‌های مختلف عمارت ویترین‌های مختلفی طراحی شده است که تاریخ، سبک زندگی، فرهنگ و آداب و رسوم مردمان سخت‌کوش کویر را به نمایش می‌گذارد. 

معماری خانه در دو طبقه و دارای قسمت‌های مختلف از جمله هشتی، شاه‌نشین، دالان‌های، غلام‌گردش و غیره است. در وسط خانه هم باغچه‌ای هست که درختان آن تا طبقه بالا قد کشیده‌اند و از این بخش امکان دسترسی به آب خنک قنات وجود دارد. در ایوان شاه‌نشین، نقاشی‌های زیبایی از هفت‌پیکر نظامی به همراه اشعاری از این شاعر نقش بسته است.

6. بازار نایین

بازار شهر یکی از پررونق‌ترین بازارهای ایران و مهم‌ترین مرکز تجارت و داد‌وستد بوده است. زمان ساخت آن هم به دوره تیموریان می‌رسد. طول بازار ۳۵۰ متر است و حدود ۱۷۰ حجره دارد. دیوارهای بلند و سقف گنبدی زیبا با نورگیرهای دایره‌ای از دیگر ویژگی‌های معماری اینجاست. در امتداد بازار هم دو کاروانسرا و چندین بنای تاریخی مثل مسجد خواجه، مسجد شیخ مغربی و حسینیه چهل‌ دختران وجود دارد.

7. کاروانسراها

از دیگر بناهای تاریخی این شهر می‌توان به کاروانسراهای مختلف اشاره کرد. نائین به دلیل اهمیت تاریخی خود در طول زمان و حکومت‌های مختلف، محل تجارت و سفر کاروان‌های زیادی بوده، به همین دلیل هم محل اسکان‌های مختلفی برای آن‌ها ساخته شده است. از جمله مهم‌ترین کاروانسراهای شهر می‌توان به کاروانسرای نیستانک و کاروانسرای بلاباد اشاره کرد.

سایر جاهای دیدنی نایین

این شهر یکی از بیشترین جاذبه‌های تاریخی را در دل خود جای داده است، پس اگر چندین روز هم برای سفر و گشت‌وگذار برنامه‌ریزی کنید، جاهای دیدنی زیادی برای رفتن و دیدن وجود دارد. در ادامه لیستی از سایر دیدنی‌های شهر و اطراف آن را در اختیار شما قرار می‌دهیم.

• منطقه شکار ممنوع عباس‌آباد
• غار اژدها
• کوه بنوید
• روستای مشکنان
• روستای بادافشان
• آتشکده سپرو
• آب انبارها (آب انبار نوگاباد، آب انبار معصوم‌خانی، آب انبار فیض، آب انبار دوقلوی محمدیه)
• قلعه بیاضه
• حمام های تاریخی شهر ( پنجاهه، کلوان و نوآباد )
• مساجد شهر (مسجد شیخ مغربی و مسجد خواجه خضر)
• آسیاب آبی ریگاره
• قلعه رستم
• کارگاه های عبابافی محمدیه
• مصلی شهر نایین
• امامزاده‌های شهر (امامزاده پیرمحمود، فاطمه نسا، پیرمردان، ابراهیم، عبدالله، جنید، سلطان موصله، سلطان سیدعلی و ابومحمد)

چه زمانی به نایین سفر کنیم؟

این شهر کویری، با آب‌وهوای خاص و منحصر به‌ فرد خود برای سفر در بهار و پاییز مناسب است. آب‌وهوای کویری به‌گونه‌ای است که در تابستان‌ها بسیار گرم و در زمستان‌ها بسیار سرد می‌شود. بادهای سرد و خشکی که شب‌ها می‌وزند، در مغز استخوان رسوخ می‌کنند و در تابستان هم زاویه آفتاب آنقدر مستقیم می‌تابد که چک چک عرق از پیشانی‌تان می‌چکد. پس اگر قصد دیدن این همه جاذبه دیدنی را دارید، برای سفر خود از اوایل بهار تا اواخر آن برنامه‌ریزی کرده یا اینکه سفر خود را به اوایل پاییز تا اواسط آن موکول نمایید.

سوغات نایین چیست؟ از کجا سوغاتی بخریم؟

سوغاتی‌های این شهر در دو بخش قرار می‌گیرند، خوراکی و صنایع دستی؛ خوردنی‌های این شهر مانند خوراکی‌ها و شیرینی‌هایی است که در یزد زیاد می‌بینید مثل قطاب، باقلوا، حاجی بادام، حلوا شکری و سایر شیرینی‌های یزدی. البته بی‌دلیل هم نیست، این شهر به دلیل همسایگی با یزد و قرار گرفتن در مسیر آن میراث زیادی را از یزد به ارث برده و البته که تا روزگار طولانی هم یکی از توابع یزد به‌ شمار می‌رفته است.

در بین سوغاتی‌های غیرخوراکی هم می‌توانید عباهای خاص و منحصر به‌ فردی بخرید. فرش‌های دست‌بافت، کاشی‌سازی، شال‌بافی و ساخت ظروف سفالی هم از دیگر صنایع دستی و سوغات نایین به شمار می‌روند.

برای خرید سوغات نایین مانند شهرهای دیگر بهترین جا بازارهای قدیمی است. البته خوراکی‌های خوشمزه را هم می‌توانید از مغازه‌هایی که در بیشتر میدان‌های اصلی قرار دارند، تهیه کنید. بهترین جا برای خرید عبا هم کارگاه عبابافی قدیمی این شهر است.

اقامتگاه‌ها و هتل‌های نایین

در نائین دست شما برای انتخاب اقامتگاه حسابی باز است و می‌توانید انواع هتل‌ها از مدرن تا سنتی را به سادگی پیدا کنید یا سراغ اجاره سوئیت بروید. این شهر به دلیل حضور گردشگران زیادی که دارد، نه تنها تنوع محل‌های اقامت آن زیاد است بلکه کیفیت بالایی در ارائه خدمات دارد.

از جمله اقامتگاه‌های این شهر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• هتل کاروانسرای عباسی
• هتل سنتی جهانگردی
• مهمانسرای جهانگردی
• هتل گل نرگس
•  اقامتگاه سنتی انار

برای سفر شهر تاریخی و کهن نایین همه‌ چیز آماده است، فقط کافی‌ است قصد سفر کنید تا چهره‌ متفاوتی از زیبایی‌های ایران را به چشم ببینید. ایرانگرد هم با معرفی تورهای گردشگری شما را همراهی می‌کند تا گشتی در جاهای دیدنی نایین بزنید. خدمات تور بدون واسطه است و می‌توانید مستقیما با مجریان آن هماهنگ شوید. در عین حال اگر خودتان برنامه‌ریزی سفر را انجام می‌دهید، همه اطلاعات لازم را در اختیار شما قرار داده‌ایم و سفر خوشی را یرای شما آرزو می‌کنیم.