بیرجند کجاست؟ مسیر دسترسی + معرفی جاهای دیدنی بیرجند

شهر بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی، واقع در شمال شرقی ایران است. این شهر را با نام‌هایی چون برکن، برجند و بیرگند نیز می‌شناسند. شهر زیبای بیرگند از جمله شهرهای تاریخی و کهن ایران به حساب می‌آید. علت نامگذاری این شهر دقیق مشخص نیست، ولی برخی معتقدند بنیانگذار این شهر یکی از اسطوره‌های شاهنامنه به نام بیژن بوده که نام خود را روی شهرش گذاشته و رفته رفته به بیرجند تغییر نام داده است. طبق سرشماری‌هایی که در سال 1398 انجام شده است، این شهرستان 285821 نفر جمعیت دارد. برکن شهری تنها مانده در دل کویر است که به نگین کویر ایران هم شهرت دارد، پس این شهر مکان مناسبی برای علاقه‌مندان به کویرگردی است. همراه ما باشید تا با این شهر زیبا بیشتر آشنا شویم.

فهرست مطلب:

• راهنمای سفر
• زندگی در مرکز استان خراسان جنوبی
• چگونه به این شهر برویم؟
• تاریخچه
• جاهای دیدنی بیرجند
• سوغات و غذاهای محلی

سفری به بیرجند، مرکز استان خراسان جنوبی

این شهر مردم مهمان‌نواز و خونگرمی دارد و اهالی آنجا با گویش شیرین بیرجندی صحبت می‌کنند. به شما توصیه می‌کنیم برای یک‌بار هم که شده به این شهر تاریخی سفر کنید و با بازدید از جاهای دیدنی و خرید سوغات بیرجند خاطراتی خوب را برای خود و خانواده رقم بزنید. این شهر به دلیل قدمت زیاد و حوادث تاریخی که تجربه کرده است، جاهای تاریخی و دیدنی فراوانی دارد. به همین دلیل هر ساله گردشگران زیادی برای گشت و گذار به این شهر سفر می‌کنند. باید این خبر خوش را به شما بدهیم که این شهر هتل‌ها و اقامتگاه‌های زیادی دارد و  برای اقامت می‌توانید از هتل‌های شهر با خدمات و امکانات مختلف استفاده کنید. در ادامه اطلاعات مفیدی درمورد این شهر به شما خواهیم داد.

بیرجند از جمله شهرهای قدیمی و تاریخی ایران است. برای این شهر وجه تسمیه بسیار گفته‌اند، ولی درست‌ترین وجه تسمیه را رجبعلی لباف خانیکی گفته است. او معتقد بود که این نام از دو بخش "بیر" به معنای صاعقه و طوفان و "جند" به معنای شهر و مکان تشکیل شده است. شهر تاریخی بیرگند در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد، بنابراین اگر به کوهنوردی علاقه دارید سفر به این شهر را به شما توصیه می‌کنیم. همچنین برای علاقه‌مندان به تاریخ نیز برجند گزینه مناسبی برای سفر خواهد بود؛ زیرا که با داشتن آثار تاریخی و قدیمی بسیار زیادش فرهنگ و تمدن گذشتگان را به خوبی در معرض نمایش گذاشته است.

زندگی در مرکز استان خراسان جنوبی

اگر قصد زندگی در مرکز استان خراسان جنوبی را دارید، باید بدانید که این شهر زمستان‌های سرد و تابستان‌های گرمی دارد. این شهر زیبا مردم بسیار خونگرم و خوبی دارد، اما بدانید امکانات رفاهی در شهر خیلی زیاد نیست. این شهر مجتمع تجاری بزرگی برای خرید ندارد اما بازارها و مغازه‌هایی مناسب خرید از قدیم در این شهر ساخته شده است. همچنین بدانید که این شهر از جمله شهرهای تمیز ایران معرفی می‌شود. 

موقعیت جغرافیایی و مسیرهای دسترسی به بیرجند

این شهردر شمال شرقی ایران واقع شده است و از سمت جنوب با شهرستان خوسف، از سمت شمال با شهرستان قائنات، از سمت غرب با شهرستان سرایان و از سمت شمال شرق با شهرستان زیرکوه همسایه است. آب و هوای بیرجند بیابانی و نیمه‌بیابانی بوده و شهر در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد. همچنین این منطقه دره‌ها و کوه‌های عمیق و حاصلخیزی دارد که رشته‌کوه‌های باقران، کوه شاه و رشته کوه مومن‌آباد از جمله کوه‌های مشهور این منطقه هستند. در این منطقه رودخانه مشهوری وجود ندارد و رودهای آن معمولا فصلی هستند.

همان طور که گفته شد بیرجند مرکز استان خراسان جنوبی است. این شهر تا مرکز استان خراسان رضوی 481 کیلومتر، تا مرکز استان کرمان 586 کیلومتر و تا مرکز استان سیستان و بلوچستان 458 کیلومتر فاصله دارد. برای سفر به این منطقه می‌توانید از هواپیما، اتوبوس یا وسیله شخصی خود استفاده کنید. علاوه ‌بر این‌ها می‌توانید با قطار تا طبس بروید، سپس از طبس با ماشین در مدت سه ساعت خود را به مقصد برسانید.

تاریخچه مرکز استان خراسان جنوبی

اکنون می‌خواهیم نگاهی کوتاه به تاریخچه این شهر داشته باشیم. طبق برخی روایات این شهر در اواخر حکومت ساسانیان، توسط زرتشتیان کرمانی و یزدی به منظور یک منزلگاه در حاشیه کویر و مسیری برای عبور از کویر به طرف ماورالنهر و خراسان بزرگ احداث شده است. در این منطقه به دلیل موقعیت استراتژیک و سیاسی که داشت در سال 1312 سومین فرودگاه کشور (پس از قلعه مرغی و بوشهر) تاسیس شد. همچنین تا قبل از جنگ جهانی دوم دو کنسولگری روسیه و انگلستان در این شهر مشغول به فعالیت بودند.
وجود گورستان‌ها و مکان‌های تاریخی موجود در این منطقه حکایت از قدمت چند هزار ساله این شهر دارد. همچنین طبق گفته باستان‌شناسان این شهر از دوره صفویه به بعد رونق گرفت. جالب است بدانید این شهر اولین شهر ایران است که سازمان آبرسانی داشته و بنگاه آبلوله آن به عنوان اولین سازمان آبرسانی در ایران معرفی می‌شود. علاوه‌ بر این شهر بیرجند اولین شهریست که حتی قبل از تهران از لوله کشی آب شهری برخوردار شد. 

جاهای دیدنی بیرجند

این شهر در چهار دوره صفوی، افشاری، قاجار و پهلوی اتفاقات تاریخی بسیار زیادی را تجربه کرده است و به همین دلیل آثار تاریخی زیادی در این شهر وجود دارد. یکی از مزایای این شهر فاصله کم مکان‌های دیدنی با یکدیگر است، به طوری ‌که شما در طی نهایتا 10 دقیقه می‌توانید از جاذبه‌ای به جاذبه دیگر بروید. در ادامه برخی از مهم‌ترین آثار تاریخی و جاهای دیدنی این شهر تاریخی را به شما معرفی خواهیم کرد.

1. مدرسه شوکتیه: یکی از مکان‌های مشهور این شهر مدرسه شوکتیه است که پس از دارالفنون تهران، سومین مدرسه‌ای است که آموزش به سبک نوین دارد. برای احداث این بنا از محل موقوفات امیراسماعیل خان (مشهور به شوکت‌الملک اول) استفاده کرده‌اند. در سال 1208 مهندسان معمار از یزد به این محل آمدند و ساخت مدرسه را شروع کردند و در سال 1312 آن را تحویل دادند. جالب است بدانید که این مدرسه درون باغی زیبا و سرسبز بنا شده است.
2. مسجد جامع: قدیمی‌ترین مکان تاریخی این شهر پس از ورود اسلام، مسجد جامع است که در سال 750 هجری قمری ساخته شده است.
3. باغ اکبریه: این باغ از بناهای به جا مانده از دوره قاجار است که به دستور شوکت‌الملک ساخته شد. سرسبز بودن و وجود انواع درختان، زیبایی این باغ را دوچندان کرده و تنها جاذبه دیدنی این شهر است که  در سال 2011 میلادی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. باغ اکبریه در انتهای خیابان معلم واقع شده است.
4. قلعه بیرجند: این قلعه روی تپه‌ای در ورودی شهر قرار دارد و قدیمی‌ترین بنا و قلعه این شهر محسوب می‌شود. این قلعه در دو طبقه ساخته شده و در چهار گوشه قلعه چهار برج دیدنی بنا شده است.
5. بند دره: بند دره یک مکان تفریحی و خوش آب و هوا برای تعطیلات مردم شهر است. این سد بزرگترین سد استان خراسان جنوبی به حساب می‌آید و قدمت آن به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجار می‌رسد. این منطقه آب بسیار سالمی دارد، به طوری که مردم محلی آنجا از آب چشمه‌ها برای نوشیدن استفاده می‌کنند.
6. خانه پردل: خانه پردل از آثار به جا مانده از زمان قاجار است که در سال 1376 به عنوان یک آثار ملی نیز به ثبت رسید. در بدو ورود به این خانه یک منزل سنتی با ایوان‌ها و معماری قدیمی و جذاب را خواهید دید.
7. مصلی: این مصلی نیز از جمله آثار دوره قاجار است که در سال 1376 به عنوان یک آثار ملی به ثبت رسید.

ارگ کلاه ‌فرنگی، باغ رحیم آباد، یخدان رحیم آباد، مدرسه معصومیه، کنسولگری انگلیس، آرامگاه حکیم نزاری، ارگ بهارستان، آب انبارها، بنای تاریخی خواجه خضر، برج چشمه مولید، باغ شوکت‌آباد، آبشار گیوک، قلعه بصیران، بند النگ، آبشار چهارده، موزه میراث پهلوانی، بند عمرشاه، آبنمای موزیکال، پارک آزادی، پارک صیاد شیرازی و... از دیگر جاهای دیدنی بیرجند هستند. 

غذاهای محلی و سوغات بیرجند

اما می‌رسیم به شیرین‌ترین بخش سفر، یعنی خرید سوغاتی. در سفر به این شهر تاریخی می‌توانید از محصولاتی مانند زعفران، کشک و قره‌قوروت، عناب، زرشک و آلو یا از صنایع دستی مانند فرش و گلیم، جاجیم‌بافی، حوله‌بافی، گبه‌بافی، نمدمالی و... به عنوان سوغات بیرجند برای عزیزانتان خریداری کنید.
این شهرستان هم مانند دیگر شهرهای ایران غذاهای محلی مخصوص به خود را دارد. از جمله این غذاهای محلی می‌توان به آش شلغم، بلغور پلو، اشکنه بلغور شیر، قوروت بادمجان و کشک سالاری، اشکنه عدس، اشکنه نخود، اشکنه گوجه، شله‌زرد، کوکو کما، قاتق عدس، کاچی و... اشاره کرد. 

با آب و هوای بیرجند، جاهای دیدنی و سوغات آن آشنا شدید. اگر شما هم تجربه‌ای از سفر به این شهر کهن دارید، لطفا آن را با ما و دیگر همراهان ایرانگرد به اشتراک بگذارید.