موزه جواهرات ملی ایران؛ معرفی 7 گنجینه ‌ی گرانبهای موزه + تاریخچه

موزه جواهرات ملی یکی از زیباترین موزه های تهران است که بازدید از آن در برنامه گردشگری هر توریست خارجی وجود دارد. متاسفانه این موزه جذاب و خاص برای ایرانیان بسیار شناخته شده نیست و گردشگران خارجی استقبال بیشتری از بازدید آن می‌کنند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم در این مطلب موزه جواهرات ملی ایران را به شما معرفی کنیم و درباره آدرس، زمان و هزینه بلیط ورود به این موزه شگفت‌انگیز را با شما در میان بگذاریم.

معرفی موزه جواهرات ملی ایران

موزه جواهرات ملی ایران گنجینه‌ای بی‌همتا از گرانبهاترین جواهرات دنیاست که در گذر سال‌ها و قرن‌ها توسط پادشاهان ایرانی جمع‌آوری شده است. پادشاهان و حاکمان ایرانی در گذشته سعی داشتند تا با استفاده از این جواهرات، شکوه و جلال بیشتری به فرمانروایی خود ببخشند. همین مساله باعث شد تا به مجموعه جواهرات سلطنتی به چشم نوعی پشتوانه و ذخیره خزانه مملکت نگاه شود.

در سال ۱۳۱۶ هجری شمسی قسمت عمده‌ای از جواهرات به بانک ملی ایران منتقل شد تا به عنوان پشتوانه اسکناس و وثیقه بدهی دولت به بانک مورد استفاده قرار گیرد. با تاسیس بانک مرکزی ایران در سال ۱۳۳۹ این گنجینه به موزه جواهرات چهارراه استانبول منتقل شد و تحت حفاظت قرار گرفت.

تاریخچه تاسیس موزه ملی جواهرات

درباره تاریخچه تاسیس گنجینه جواهرات ایران اطلاعات دقیق و موثقی در دسترس نیست. اما مدارک اندکی وجود دارد که نشان می‌دهد جمع‌آوری و نگه‌داری جواهرات به صورت جدی از زمان صفویه آغاز شده است. در این دوره کارشناسان زبده‌ای از طرف پادشاهان صفوی به کشورهایی نظیر هند، فرانسه، ایتالیا و... فرستاده شدند تا جواهرات کمیاب و گران‌قیمت را از بازارهای این کشور خریداری کرده و به پایتخت کشور که در آن زمان اصفهان بود بیاورند.

به این ترتیب گنجینه عظیم و باارزشی از جواهرات موجود در سرتاسر دنیا در ایران جمع‌آوری شد که بر شکوه و جلال پادشاهی می‌افزود. همین کافی بود تا برخی از کشورهای راحت‌طلب به دنبال فرصتی مناسب برای حمله به ایران و تاراج این گنجینه بی‌نظیر باشند. مرگ شاه سلطان حسین این فرصت را به محمود افغان داد تا با حمله به ایران جواهرات را به دست آورد و توسط دیگر مهاجمان افغانی در کشورهای مختلف پراکنده کند.

با این حال با تلاش شاه طهماسب دوم بخشی از جواهرات دزدیده شده باز پس گرفته شد و به کشورمان بازگشت. نادرشاه نیز برای باز پس گرفتن بخشی از جواهرات دزدیده شده تصمیم به لشکرکشی به کشور هند کرد و پادشاه هند مجبور به تسلیم قسمت عظیمی از این گنجینه اعم از جواهرات، اسلحه و... به نادرشاه شد. وی در بازگشت به ایران قسمت زیادی از این گنجینه را به پادشاهان و حکام کشورهای همسایه و آستان مقدس امام رضا پیشکش کرد که باعث شد باز هم قسمت عظیمی از جواهرات به جایگاه خود بازنگردد.

غارت گنجینه جواهرات و لشکرکشی برای بازپس گرفتن آن در طول تاریخ بارها تکرار شده و جان‌های زیادی را گرفته است. بسیاری از کمیاب‌ترین جواهرات موجود در این گنجینه در حال حاضر در تاج‌های پادشاهان و ملکه‌ها خودنمایی می‌کند. کوه نور یکی از زیباترین و باارزش‌ترین جواهرات دزدیده شده و به تاراج رفته ایران است که به دست کمپانی هند بریتانیایی شرقی افتاد و در نهایت به ملکه ویکتوریا اهدا شد. این جواهر زیبا و مسحورکننده در حال حاضر بخشی از جواهرات سلطنتی انگلستان است و بدل آن در برج لندن به نمایش گذاشته شده است.

گنجینه ‌های موزه ملی جواهرات ایران

پس از کشمکش‌های بسیار بالاخره جواهرات سلطنتی ایران در دوران قاجاریه به آرامش رسیدند و جمع‌آوری و ضبط شدند. بسیاری از آنها توسط هنرمندان ایرانی در ساخت تاج‌ها و تخت‌های پادشاهی مورد استفاده قرار گرفتند و مقدار زیادی فیروزه نیشابور و مروارید خلیج فارس نیز به این خزانه اضافه شد.

اگرچه تمامی سنگ‌ها و  جواهرات موجود در موزه ملی جواهرات ایران زیبایی خیره کننده‌ای دارند، اما تلفیق شدن برخی از آنها با هنر و ذوق ایرانیان زمان گذشته باعث شده تا بیشتر از جواهرات دیگر خود نمایی کنند. در ادامه با زیباترین و معروف‌ترین گنجیه‌های موزه ملی جواهرات آشنا خواهیم شد.

1. تخت طاووس؛ تخت خورشید فتحعلی شاه

این تخت زیبا به دستور فتحعلی شاه ساخته شد چرا که نمونه قبلی آن پس از مرگ نادرشاه تکه تکه شد و به غارت رفت. خورشید بالای تخت نمایانگر آفتابی است که معتقد بودند همیشه بر سر قبله عالم می‌تابد.

تلفیق چوب با طلا و سنگ‌های رنگارنگ قیمتی و کهن چنان جلال و شکوهی به این تخت بخشیده‌اند که چشم‌ها را به خود خیره می‌کند و انسان انگشت به دهان از تجمع این همه زیبایی و ثروت در یک تخت پادشاهی می‌ماند. این تخت پس از ازدواج فتحعلی شاه با طاووس تاج‌الدوله به تخت طاووس تغییر نام پیدا کرد و پیش از انتقال به موزه جواهرات ملی در کاخ گلستان نگهداری می‌شد.

2. تاج فرح پهلو؛ تلفیق هنر و ظرافت

یکی دیگر از جواهرات سلطنتی ایران تاج فرح پهلوی است. از آنجا که فرح پهلوی به عنوان اولین زن در تاریخ ایران تاج‌گذاری شد، این تاج به زیبایی طراحی گردید و ساخته شد. گروهی  متشکل از جواهرسازان فرانسوی وظیفه ساخت این تاج را بر عهده گرفتند و با استفاده از طلای سفید، الماس و سنگ‌های باارزشی از جمله زمرد سبز، مروارید، یاقوت و... تاج زیبا و درخشانی با وزن 2 کیلوگرم ساختند.

3. دریای نور؛ دریای از درخشندگی

الماس دریای نور، زوج پرآوازه کوه نور است که به عنوان یکی از بزرگترین الماس‌های موجود در جهان شناخته می‌شود. دریای نور از نوع الماس‌های صورتی است و 182 قیراط وزن دارد. الماس‌های صورتی از کمیاب‌ترین نوع الماس محسوب می‌شوند.

زیبایی الماس دریای نور باعث شده به داستان‌های کهن ایرانی مرتبط شود و  برخی نقل کنند که دسته شمشیر افراسیاب به این الماس گلبهی رنگ مزین بوده و رستم نیز در جنگ‌ها از این شمشیر استفاده کرده است. به‌علاوه ناصرالدین شاه اعتقاد داشت که این جواهر زینت بخش تاج کوروش کبیر نیز بوده است.

بالاخره با تمام جنگ‌ها و کشکمکش‌ها امروزه این الماس درخشان در کمال آرامش، در موزه جواهرات ملی ایران نگهداری می‌شود.

4. تاج پهلوی؛ باشکوه و گرانبها

قدمت این تاج نیز به دوره پهلوی باز می‌گردد و به دستو رضا شاه برای تاج گذاری فرزندش محمدرضا ساخته و مورد استفاده قرار گرفت. جواهرات زیادی اعم از طلا، نقره، مروارید، الماس، یاقوت و زمرد و دیگر سنگ‌های کمیاب و گرانبها بر روی این تاج خودنمایی می‌کنند.

5. کره جواهر نشان؛ سفر به دنیای جواهرها

باید اعتراف کرد که برخی از جواهرات موجود در موزه جواهرات چهارراه استانبول، فراموش‌شدنی نیستند. یکی از این جواهرات زیبا و اعجاب انگیز، کره جواهر نشان ناصرالدین شاه است که در دنیا نظیر ندارد. این کره زیبا در سال 1291 هجری قمری ساخته شد. تجمع هنرمندانه سنگ‌های درشت گرانبها و جواهرات روی یک سطح کروی به قدری زیباست که افراد احساس می‌کند به یک سفر کوتاه در دل دنیایی پر از ثروت، نور و زیبایی رفته‌اند.

کره جواهرنشان اثری بسیار هنرمندانه است که مهارت و خلاقیت هنرمندان و صنعت‌گران آن دوره را به رخ تمام جهانیان می‌کشد. وزن پایه این کره حدود 34 کیلوگرم است و با 51 هزار و 366 قطعه جواهر زینت داده شده تا جلوه بسیار زیباتری پیدا کند.

قطر کره جواهر نشان ناصرالدین شاه تقریبا 66 سانتی‌متر است و روی آن دریاها با سنگ زمرد و خشکی‌ها با یاقوت مشخص شده‌اند. اگرچه موقعیت کشورها روی این کره به درستی مشخص نشده است، اما این موضوع از زیبایی و جلوه آن چیزی کم نمی‌کند.

6. تاج کیانی؛ نگین جواهرات سلطنتی ایران

یکی از زیباترین تاج‌های پادشاهی موجود در موزه جواهرات ملی ایران، تاج کیانی است. این تاج به دستور فتحعلی شاه ساخته شد و در آن تعداد زیادی مروارید یاقوت، زمرد و... به چشم می‌خورد. تاج کیانی سبک تاج‌های دوران ساسانی را دارد و در جلوی آن شاخه‌هایی از جواهرات ساخته شده است که مانند انوار خورشید است و نمادی از فر و ایزد تلقی می‌شود.

7. تخت نادری؛ تخت مجلل شاهان ایرانی

اگر بخواهیم هنر و مهارت جواهرسازان و صنعت‌گران ایرانی را که با استفاده از جواهرات سلطنتی ایران تهیه شده به جهانیان معرفی کنیم، تخت نادری مثال بسیار مناسبی است. این تخت که با دستور فتحعلی شاه ساخته شده است، پشت‌انداز زیبایی مانند دم طاووس دارد که با جواهرات درشت و خوش‌رنگ تزئین شده و زیبایی خیره‌کننده‌ای دارد. در دیواره پله‌های این تخت نقاشی‌های زیبایی از اژدها، شیر و پلنگ جواهرنشان به چشم می‌خورد که بر ابهت آن می‌افزاید. از این تخت در مواقع سفر برای حمل پادشاه استفاده می‌شد اما امروزه در موزه ملی جواهرات ایران قرار دارد.

8. سایر گنجینه‌ها

جواهرات و لوازم آراسته شده به سنگ‌های گرانبها در موزه جواهرات ملی ایران به قدری زیاد است که ذکر نام همه آنها تمامی ندارد. جالب است بدانید که استفاده از این جواهرات تنها به ساخت تاج و تخت محدود نمی‌شود و تقریبا تمام وسایل سلطنتی جواهرنشان بودند. برخی از این وسایل عبارتند از:

• ظروف غذا
• کوزه و قلیان‌های جواهر نشان
• جقه‌های شاهی
• انفیه‌دان
• شمعدان
• شمشیر و خنجر جواهرنشان
• سپر نادری
• سنجاق و گل سینه
• نشان‌ها و مدال‌های آراسته به جواهر
• شنل‌ و کلاه‌های پهلوی
• ساعت
• اسفنددان
• آویزپرده
• آفتابه و لگن مرصع‌کاری شده

آدرس و ساعات کاری موزه جواهرات

آدرس این موزه تهران، میدان امام خمینی، خیابان فردوسی، نرسیده به چهارراه استانبول، ساختمان بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، خزانه جواهرات ملی است.

اگر تصمیم دارید با استفاده از مترو به بازدید از موزه جواهرات ملی ایران بروید سه ایستگاه مناسب برای رسیدن به این مکان وجود دارد:

1. ایستگاه مترو سعدی در خط 1 که نزدیک ترین ایستگاه به موزه است.
2. ایستگاه مترو امام خمینی(ره) در خط 1 (باید بقیه راه را با تاکسی یا اتوبوس به چهارراه استانبول بروید.)
3. ایستگاه مترو میدان فردوسی در خط 4 ( باید بقیه راه را از تاکسی یا اتوبوس استفاده کنید.)

سایر اطلاعات موزه جواهرات چهارراه استانبول عبارتند از:

• تلفن: 644647000-021
• ساعات و روزهای کاری: روزهای شنبه تا سه شنبه از ساعت 14:00 الی 16:30

گفتنی است هزینه بلیط موزه جواهرات ملی ایران برای دانشجویان و پژوهشگران با تخفیف محاسبه می‌شود.

نکات مهم به هنگام بازدید از موزه ملی جواهرات

اکنون که با موزه جواهرات ملی ایران به طور کامل آشنا شده‌اید؛ خوب است برخی از نکات را به هنگام بازدید از این موزه دوست داشتنی بدانید، تا موزه گردی جذابی را تجربه کنید. برخی از این نکات شامل:

• بد نیست بدانید که بازدید از این موزه ارزشمند فقط برای کسانی که بالای 12 سال سن دارند، مجاز است. از همین رو به هنگام خرید بلیط موزه، به این نکته توجه داشته باشید.
• تا حد امکان از همراه داشتن وسایل‌های برقی نظیر دوربین یا لپ تاپ خودداری کنید. زیرا به هنگام ورود باید تمام وسایل خود را به صندوق موزه تحویل دهید، تا برای شما نگه داری کنند.
• این مجموعه با ارزش، مجهز به بوفه و سرویس بهداشتی است. پس دیگر نیاز نیست با خودتان خوراکی یا آب آشامیدنی به همراه داشته باشید.
• اگر می‌خواهید در مورد سرگذشت و تاریخچه جواهرات سلطنتی ایران بیشتر بدانید، از راهنمای موزه می‌توانید درخواست کنید که برای شما به طور کامل توضیح دهد.
• برای اینکه به طور کامل بتوانید با این موزه گرانبها آشنا شوید؛ توصیه می‌کنیم با تورهای موزه گردی تهران همراه شوید، تا به طور دقیق این موزه را بشناسید.
• به هنگام بازدید از طلا و جواهرات موزه، به هیچ عنوان به شیشه یا میله‌ها دست نزنید. چرا که ممکن است بشکنند و باید خسارت زیادی را متقبل شوید.
• گوشی موبایل خودتان را باید به هنگام بازدید به صندوق امانات این موزه تحویل دهید. چرا که عکس گرفتن از این آثار گرانبها مجاز نیست.
• با بازدید از این موزه می‌توانید الماس‌های قرمز ارزشمند را برای اولین بار مشاهده کنید؛ اما حتما حواستان باشد که به آنها نزدیک نشوید.
• اگر توریست در داخل موزه مشاهده کردید، تا حد امکان از صحبت با آنها پرهیز کنید. زیرا نگهبان موزه به شما تذکر می‌دهد که سر و صدایی ایجاد نکنید.
• اگر در زمان کرونا به بازدید از موزه ملی جواهرات رفتید؛ حتما به همراه خود ماسک، دستکش و مواد ضدعفونی کننده داشته باشید، تا به هنگام ورود منعی نداشته باشید.
• اگر کاغذ یا دفترچه هم به همراه داشته باشید، باید به هنگام ورود تحویل دهید. زیرا هر گونه نوشتن از صحبت‌های راهنمای موزه مجاز نیست.
• قبل از تحویل وسایل خود، توصیه می‌شود مقداری پول به همراه خود بردارید، تا اگر گرسنه شدید بتوانید از بوفه مجموعه برای خود خوراکی تهیه کنید.

به طور خلاصه با بازدید از موزه جواهرات چهارراه استانبول، شگفتی‌های بسیار زیبایی را متوجه می‌شوید که تا مدت‌ها در ذهن شما می‌ماند و تمایل دارید برای بار دوم هم به این موزه بروید. بد نیست بدانید زمانی که بازدید از کل موزه را انجام دادید، به شما کارت پستال‌های مخصوصی از عکس‌های موزه ملی جواهرات هدیه داده می‌شود.

ضرب‌المثل زیبای "شنیدن کی بود مانند دیدن" مصداق مناسبی برای توصیف موزه جواهرات ملی ایران است. اگرچه در این مطلب زیباترین جواهرات موزه را به شما معرفی کردیم اما مطمئنا دیدن آنها از نزدیک انرژی و احساس بهتری را به شما منتقل می‌کند.

هر قطعه از جواهرات موجود در این گنجینه، تاریخ پر فراز و نشیبی را از جنگ‌ها و غارت‌ها حکایت می‌کند. کسی نمی‌داند که اگر این سنگ‌های زیبا و گران‌قیمت قدرت تکلم داشتند چه داستان‌های تلخ و شیرینی را برایمان بازگو می‌کردند. تمام شاهانی که سعی ‌کردند با استفاده از این جواهرات خود را به یادماندنی، بزرگ‌تر و باشکوه‌تر جلوه دهند امروز در زیر خاک خفته‌اند. تنها چیزی که باقی مانده ذوق و سلیقه هنرمندان ایرانی در دوره‌های مختلف است که سعی می‌کند فرهنگ و تاریخ ایران را به تصویر بکشد. نظر شما در مورد این موزه چیست؟ چه اطلاعات دیگری از آن دارید؟ لطفا دانسته‌های خود را با ایرانگرد و همراهان آن درمیان بگذارید.