بیایید به شهر نوش آباد کاشان برویم و به مهمترین جاذبه گردشگری این شهر یعنی شهر زیرزمینی نوش آباد سری بزنیم. این اثر تاریخی که در حقیقت پناهگاهی مخفی بوده در زیر شهر نوش آباد کاشان قرار دارد. کاری دستکند با تیشه و چکش و معماری بسیار هوشمندانه که برای دفاع از مردم شهر در مقابل دشمن ساخته شده است. همراه ما باشید تا با چگونگی مدفون و کشف شدن این پناهگاه، ساختار و معماری این شهر زیرزمینی آشنا شویم. به‌علاوه اطلاعاتی در مورد اینکه نوش آباد کاشان کجاست و چه زمانی برای بازدید مناسب است را با شما به اشتراک خواهیم گذاشت.
فهرست مطلب:
تاریخچه و معماری شهر زیرزمینی نوش آباد
شهر زیرزمینی نوش آباد یا شهر اویی در واقع پناهگاهی یک هزار و 500 ساله است. براساس اسناد و شواهد به دست آمده قدمت این پناهگاه به پیش از دوره ساسانیان می‌رسد. در زمان ساسانیان این پناهگاه ساخته میشود و در طی ۵۰۰ سال در دوران‌های مختلف توسعه پیدا می‌کند.
شاید برایتان جالب باشد بدانید که در بالای این پناهگاه چه اتفاقی می‌افتاد که مردم این چنین هراسان و گریزان خود را به پناهگاهی مخفی در اعماق زمین می‌رساندند و مجبور می‌شدند در چنین شرایطی زندگی کنند. طبق اسناد تاریخی، نوش آباد بارها مورد حملات اعراب، افغان، سلاجقه، حسین کاشی (یاغی و غارتگر زمان قاجار) و… قرار گرفته است. زمان برداشت محصول نیز این شهر از غارت راهزنان در امان نبوده است.
مردمان نوش آباد در یک هزار و 500 سال پیش با اجرای ایده‌ای هوشمندانه برای دفاع از جان خود جان پناهی شگفت و پنهان می‌سازند. شاید مردم آن زمان هیچ وقت فکر نمی‌کردند جان پناهی که در زیر زمین مخفی کرده‌اند روزی شهرتی جهاني پیدا کند.
ورودی شهر زیرزمینی
ساختار شهر زیرزمینی نوش آباد
شهر زیرزمینی کاشان حداقل ۴ کیلومتر مساحت دارد و در سه طبقه در زیر زمین ساخته شده است. از عمق 4/5 متری شروع و تا عمق ۲۱ متری از سطح زمین ادامه پیدا می‌کند. این پناهگاه دو ورودی بزرگ در خیابان دارد. البته دو ورودی کشف شده و امکان اینکه ورودی‌های دیگری وجود داشته باشد بسیار زیاد است. برای ورود ابتدا باید پله هایی با شیب تند را طی کنید تا به آب انبار برسید.
شهر زیرزمینی نوش آباد (عکس: ناصر افخمی)
جای ضربات تیشه در جای جای دالان‌ها، اتاق‌ها و چاه‌ها از دستکند بودن این معماری جالب خبر می‌دهند. جنس کل بنا از خاک رس و سیلیس است؛ خاکی که در برابر زلزله مقاوم بوده اما نسبت به آب و هوا آسیب پذیر است. مسیرهای عمودی و افقی ایجاد شده سبب به وجود آمدن فضای پیچیده و البته امن برای این پناهگاه شده‌اند.
ورودی این شهر از درون خانه‌ها بوده است. مردم در تنور یا اصطبل خود راهی پنهان به این جان پناه داشتند و در مواقع حمله دشمن از طریق این ورودی‌ها وارد این مسير مخفي می‌شدند. ورودی خانه‌ها به طبقه سوم جان پناه متصل شده است. شهر زیر زمینی نوش آباد بسیار هوشمندانه ساخته شده؛ اینجا مردم شهر زندگی موقتی داشتند تا شهر از دشمن خالی و آرام شود.
روشنایی این جان پناه از چراغ‌های پیه سوزی که در حفره‌های دیواری قرار داشتند تامین می‌شده است. چون مدت زمان ماندن مردم در این مکان مشخص نبوده باید تدابیری جهت زنده مانی ساکنین اندیشیده می‌شد. از جمله این تدابیر دسترسی به پایاب‌های قنات برای رسیدن به آب، چاه‌های اکسیژن برای تهویه هوا در طبقات، انبار آذوقه و سرویس بهداشتی بوده است. انبار آذوقه در اتاق‌هایی کوچک و در چاه‌هایی کم عمق قرار داشته‌اند؛ در این چاهک‌ها مواد غذایی را به صورت معلق نگه داری می‌کردند یا گوشت را جهت جلوگیری از فساد نمک سود می‌کردند.
به لحاظ استراتژیک و دفاعی نیز این جان پناه بسیار هوشمندانه ساخته شده است. تله‌هایی در میانه راه دالان‌ها تعبیه و پنهان شده بود و دشمن به دلیل نا آشنایی با ساختار مخفیگاه به درون تله‌ها می‌افتاد و به این ترتیب جلوی سرعت دشمن را می‌گرفتند.
از دیگر تدابیر امنیتی ساخت دالان‌ها و راه‌هایی بن بست بود که جز ساکنین کسی از این راه‌ها اطلاعی نداشت و دشمن به گمان اینکه این چاه‌ها و دالان‌ها به جایی مرتبط میشود باید هر کدام را امتحان کند و برگردد؛ همین موضوع باعث کاهش سرعت دشمن و نجات مردم می‌شده است.
از دیگر تدابیر امنیتی در این پناهگاه ساخت سکویی برای نگهبانان در بالای دالان‌هاست. دشمن پس از وارد شدن به دالان به پشت سر خود دید ندارد و نگهبان می‌تواند به دشمن ضربه وارد کند. از آنجایی که نگهبان در تاریکی قادر نبوده دوست را از دشمن تشخیص دهد ساکنین و خودی‌ها در هنگام عبور از کانال فریاد می‌زدند اوی یعنی منم نزن وجه تسمیه شهر زیر زمینی اویی به همین علت بوده است.
راه‌های ورودی به پناهگاه به شکل تنگ و باریک ساخته شده بودند به طوری که باید سینه خیز در بعضی جاها حرکت می‌کردند؛ این موضوع باعث می‌شد که در صورت ورود دشمن جنگ تن به تن شکل بگیرد و لشکر دشمن نتواند به یک‌باره وارد شود.
لازم به ذکر است دالان‌ها به صورت مورب (کج) ساخته شده‌اند؛ این موضوع باعث می‌شد دشمن تا انتهای مسیر را نتواند ببیند و در وهله اول قادر نباشد کل مسیر را شناسایی کند. اینجا هر دشمنی وارد شود به دلیل نا آشنا بودن با ساختار پیچیده مخفیگاه از بین می‌رود.
شهر زیر زمینی نوش آباد (عکس: سهراب پورخلیلی)
ماجرای کشف شهر زیر زمینی
بهتر است قبل از پرداختن به چگونگی کشف این مخفیگاه در ابتدا به چگونگی پنهان شدن آن بپردازیم. حدود ۱۰۰ سال پیش در زمان قاجار سیلی عظیم وارد شهر نوش آباد میشود و از طریق ورودی خانه‌ها و دیگر ورودی‌ها سيل بخش وسيعي از این پناهگاه را در بر می‌گیرد. متاسفانه رسوبات و گل و لای فراوان ناشي از سیل این پناهگاه را سال‌ها مخفی نگه می‌دارد.
در سال ۱۳۸۱ هجری شمسی یک مقنی مشغول کندن چاهی در خانه‌ای بود؛ زمانی که چاه به عمقی دو متری رسید او به درون شهر زیرزمینی سقوط کرد و به این ترتیب اثری چنین شگفت در نوش آباد کشف شد. چه کسی باور می‌کرد تنها با کندن چاهی در حیاط خانه ای در نوش آباد و افتادن مقنی در عمق دو متری زمین شهری یک هزار و 500 ساله سر از خاک بیرون آرد؟
جالب است بدانید دهانه چاه دقیقا روی یکی از ورودی‌های پناهگاه قرار گرفته بود و همین مساله باعث کشف این اثر باستانی شد. تعداد زیادی سفالیه کاسه، کوزه و ظروف در این محل کشف شده است که اکنون در موزه باغ فین کاشان نگه داری میشود.
شهر نوش آباد (عکس: محمد محمدی)
نوش آباد کاشان کجاست؟
بعد از این تاریخ گردی حتما این سوال برای شما به وجود آمده که نوش آباد کاشان کجاست و چگونه میشود به این شهر باستانی رفت؟ شهر نوش آباد کاشان شهری در شمال غرب اصفهان و در نزدیکی کاشان است. نوش آباد با کاشان فقط ۸ کیلومتر فاصله دارد و از توابع شهرستان آران و بیدگل است؛ که در مجاورت کویر مرکزی ایران (دشت کویر) قرار دارد. به کاشان که رسیدید با طی مسافتی در حدود ۲۰ دقیقه به شهر زیرزمینی نوش آباد می‌رسید.
نوش آباد شهری باستانی با جاذبه‌های تاریخی بسیار است و هر ویرانه‌اش دفتری پر از زیبایی دارد. شهر نوش آباد کاشان یادگاری از گذشتگان و حامل بخشی از میراث بشری است.
شهر زیرزمینی اصفهان (عکس: محمد حسین)
بهترین زمان بازدید از نوش آباد
همانطور که گفته شد شهر زیرزمینی اصفهان در مجاورت کویر مرکزی ایران قرار گرفته است و هوایی گرم و خشک دارد. گرچه گرمای این خطه را با شهرهای جنوبی نمی شود قیاس کرد؛ اما اگر می‌خواهید در تابستان به مناطق کویری سفر نکنید؛ بهار، پاییز و زمستان بهترین زمان سفر به این منطقه است.
در شهر زیرزمینی اصفهان می‌توانید از آثار باستانی دیگری مثل قلعه خشتی نوش آباد (قلعه سی زان)، آب انبارها، مسجد جامع و مسجد علی نوش آباد، خانه تاریخی شترخان و… دیدن کنید.
اقامت در سفر به نوش آباد
اگر تمایل دارید درشهر نوش آباد بمانید اقامتگاه بوم گردی خانم تاج در مجاورت شهر زیر زمینی می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. نوش آباد هتل ندارد اما سوییت و خانه جهت اجاره در نوش آباد می‌توان یافت. قرار گرفتن این شهر در مجاورت دو شهر آران و بیدگل و کاشان مشکل اقامت را مرتفع کرده است.
در آران و بیدگل اقامتگاه شاکر در خیابان ملکان می‌تواند گزینه مناسبی باشد. به‌علاوه اگر مسافت برایتان مهم نیست در ابوزیدآباد (روستای یزدلان) هتل کویری یلو هم می‌تواند انتخاب شما باشد. این هتل از آران و بیدگل حدود ۵۰ دقیقه فاصله دارد.
اگر هم می‌خواهید در کاشان اقامت کنید؛ هتل های کاشان بهترین انتخاب هستند. از هتل‌های سنتی و لوکسی همچون هتل عامری‌ها و هتل مرشدی تا انواع اقامتگاه‌های سنتی مانند خانه نقلی کاشان، سرای سنتی میرزا و… را می‌توانید انتخاب کنید.
به پایان سفر شهر زیرزمینی نوش آباد رسیدیم. گفتنی است که بخش زیادی از شهر زیرزمینی اصفهان هنوز در زیر زمین مدفون بوده و متاسفانه شهر به طور کامل سر از خاک بیرون نیاورده است. امیدواریم به این بخش از میراث گذشتگانمان توجهی دوباره شود و این شهر به طور کامل کشف و آماده بازدید گردد. در پایان لطفا اگر اطلاعات دیگری از این شهر دارید آن را با ما و سایر همراهان ایرانگرد به اشتراک بگذارید.
در حال ثبت رای
حداث یک بزرگراه مستقیم از کاشان تا دلیجان و از دلیجان بطور مستقیم تا اراک برای خروج شهر توریستی کاشان از بن بست بسیار ضروری است.با احداث این بزرگراه کاشان از بن بست غربی خارج میشود و مسافرین و گردشگران غرب کشور براحتی و با تمایل بیشر به اراک و کاشان سفر خواهند کرد