زیگورات چغازنبیل بزرگترین اثر معماری به جامانده از دوران ایلامیهاست. این مکان که در حقیقت یک پرستشگاه بوده و حدود 3 هزار و 270 سال قدمت دارد، از خشت خام و آجر ساخته شده است. در سال 1358 هجری شمسی این اثر تاریخی در فهرست میراث فرهنگی جهانی در یونسکو به ثبت رسید. اگر به بناهای باستانی و تاریخ سرزمینمان علاقه دارید، چغازنبیل مقصدی ایدهآل برای شما خواهد بود. در ادامه با این اثر تاریخی ایران بیشتر آشنا خواهیم شد.
فهرست مطلب:
معرفی و تاریخچه زیگورات چغازنبیل شوش
برای شروع این تاریخ گردی جذاب بیایید ابتدا نگاهی به ماجرای ساخته شدم این بنا بیندازیم. براساس روایتها پادشاه اونتاش ناپیراش دستور ساخت این پرستشگاه را برای نگهبان این شهر داده بود. در برخی از متون میخی ذکر شده که این معبد در شهر اونتاش قرار داشته است. متاسفانه طی جنگی چغازنبیل توسط پادشاه آشور (آشور بانیپال) تصرف و ویران شد.
آشور بانیپال در کتیبهای به ویران کردن شهر شوش و این پرستشگاه اشاره کرده است. در قسمتی از این نوشتهها و کتیبهها آشور گفته است:
«زیگورات شوش که با آجرهایی لاجورد لعاب داده شده شاخته شده بود را شکستم. معابد را با خاک یکسان و شوش را ویران کردم. ندای انسانها و صدای شادی به دست من در این شهر از بین رفت.»
بنای زیگورات که به صورت مربعی در پنج طبقه ساخته شده 152 متر طول و 52 متر ارتفاع دارد. البته در حال حاضر بخشهایی از این بنا تخریب شده و تنها 2 و نیم طبقه آن به ارتفاع 25 متر باقی مانده است.
هنگامی که به دیدن این بنای آجری میروید، به آجرهای آن دقت کنید تا نوشتههایی به خط ایلامی را روی آن ببینید. در تمام طول زیگورات چغازنبیل آبراهههایی حفر شده است، برخی از کارشناسان براین باورند که این آبراههها برای در امان ماندن این بنای آجری از سیلابها و بارانهای سیل آسا ساخته شدهاند. اطراف معبد با سنگفرش پوشیده شده است و چند جای پای بچه نیز روی آن دیده میشود. نکته درخور توجه دیگر در مورد زیگورات چغازنبیل، ساعت خورشیدی دورن محوطه این بناست.
در سه طرف این معبد سه بنای کوچک دایرهای به شکل پناهگاه وجود داشته است که یکی از آنها توسط باستان شناسان فرانسوی که چغازنبیل را کشف کرده بودند، مرمت شده است. این بنای کوچک در شمال غربی چغازنبیل ساخته شده است که به گفته کارشناسان به ایشنیکراب (یکی از خدایان ایلامی) تعلق دارد. لازم به ذکر است که مرمت این بنا به طور کامل انجام نشده، اما ماهیت کلی آن را نشان میدهد.
ارتفاع دشتی که معبد زیگورات در آن قرار دارد از سطح دریا، بیشتر از رودخانه دز است، بنابراین کانالی به طول 45 کیلومتر احداث شد تا آب از رودخانه کرخه برای چغازنبیل آورده شود. اما آب رودخانه کرخه هنگامی که معبد به میرسید گلآلود بود، بنابراین یکی از نخستین سیستمهای تصفیه آب در جهان ساخته شد تا آب گلآلود را تصفیه کند.
داستان کشف معبد چغازنبیل
داستان کشف زیگورات چغازنبیل بسیار جالب است. این بنا برای مدتهای زیادی در زیر زمین مدفون شده بود تا اینکه بهطور اتفاقی کشف شد. در سال 1890 میلادی ژاک دمرگان، زمین شناس فرانسوی، گزارش کرد که در این منطقه نفت وجود دارد، همین گزارش باعث تاسیس شرکت نفت ایران شد. مهندسان نفتی که پس از آن به شوش آمدند، آجری متعلق به این بنا را پیدا کردند که روی آن نوشتههایی وجود داشت.
پیدا شدن این آجر باعث شروع کاوشها در این منطقه و کشف آثار تاریخی شگفتانگیزی شد. متاسفانه حدود نیم قرن پس از کشف این بنا به علت عدم حفاظت از آن در برابر فرسایش طبیعی، بخشهایی از زیگورات چغازنبیل تخریب شد.
بنای تاریخی چغازنبیل کجاست؟
این بنای تاریخی که یکی از جاهای دیدنی خوزستان است، در فاصله 40 کیلومتری از شهر شوش قرار دارد. همانطور که میدانید این استان پیشینهای طولانی دارد و این قدمت را میتوان در آثار تاریخی آن مانند چغازنبیل و آرامگاه دانیال نبی مشاهده کرد. توصیه میکنیم فصول گرم سال را برای بازدید از این بنا انتخاب نکنید، زیرا در این ایام سال این منطقه هوای گرمی دارد و اطراف این بنای تاریخی نیز فاقد سایهبان و استراحتگاه است. بنابراین بهترین فصل برای بازدید از زیگورات چغازنبیل پاییز و اوایل بهار است.
لازم به ذکر است که به منظور حفظ بنا و پیشگیری از تخریب آن، بازدید از بخشهای داخلی چغازنبیل برای عموم آزاد نیست. اما هنوز هم این جاذبه تاریخی آنقدر جذابت دارید که شما را حیرت زده کند، پس فرصت بازدید آن را از دست ندهید.
مسیر دسترسی به زیگورات
شهر شوش در فاصله 115 کیلومتری از اهواز قرار دارد. بنابراین برای دسترسی به چغازنبیل باید مسیر اهواز به شوش را پیش بگیرید، پس از عبور از آزادراه اهواز به شوش، تابلوهایی را خواهید دید که شما را به بنای تاریخی چغازنبیل هدایت میکند.
اگر در سفر خود اهواز را برای اقامت انتخاب میکنید، توجه داشته باشید که بازدید از این مکان در نور روز لذتبخش است، بنابراین ساعت حرکت خود را به گونهای تنظیم کنید که پیش از تاریک شدن هوا به این منطقه برسید. اما اگر شهر شوش را برای اقامت خود انتخاب کردهاید دغدغهای از این بابت نخواهید داشت.
دیدنی های اطراف چغازنبیل
همانطور که گفتیم زیگورات چغازنبیل در فاصله 40 کیلومتری شهر شوش قرار دارد، بنابراین در سفر به چغازنبیل میتوانید سری هم به این شهر زیبا بزنید. این شهر یکی از پایتختهای هخامنشیان بوده، از اینرو بناهای تاریخی بسیاری در آن وجود داشته است. اما در جریان حمله مغولها به ایران بسیاری از آثار تمدن این شهر با خاک یکسان شد.
در سفر به شهر شوش بازدید از کاخ آپادانا، قلعه شوش (آکرویل)، آرامگاه دانیال نبی، موزه شوش و هفت تپه (واقع در 15 کیلومتری جنوب شرقی شوش) را از دست ندهید. هر کدام از این امکان تاریخچهای کهن دارند که شما را با دنیای پررمزوراز نیاکانمان آشنا میکند.
همانطور که میدانید استان خوزستان دارای تمدنی 9 هزار ساله است و جاذبههای گردشگری بسیاری دارد که از آن جمله میتوان به پل سفید اهواز (یکی از جاهای دیدنی اهواز)، بازار فلافل فروشها، آبشار شوی ذزفول، سازههای آبی شوشتر، زیگورات چغازنبیل، شیرهای سنگی، دریاچه سد دز، تالاب شادگان، هورالعظیم و مسجد رنگونیها در آبادان اشاره کرد.
سوالات متداول در مورد سفر به زیگورات
- زیگورات چغازنبیل شوش کجاست؟ این بنای تاریخی و باستانی در فاصله 40 کیلومتری از شهر شوش در استان خوزستان قرار دارد.
- قدمت زیگورات چغازنبیل چقدر است؟ این مکان که در حقیقت یک پرستشگاه بوده حدود 3 هزار و 270 سال قدمت دارد.
- چه زمانی از این بنای تاریخی دیدن کنیم؟ از آنجا که شوش آبوهوایی گرم دارد بهترین زمان برای سفر به این منطقه فصل پاییز و اوایل بهار (فروردین ماه) است.
بنابراین اگر قصد بازدید از چغازنبیل را دارید، بهتر است به گونهای برنامهریزی کنید تا تمام جاهای دیدنی این استان زیبا را ببینید. نظر شما در مورد این معبد چیست؟ آیا اطلاعات دیگری از آن دارید؟ آیا تاکنون به شهر زیبای شوش سفر کردهاید؟ فراموش نکنید نظرات و تجربیات خود را با ما و سایر همراهان ایرانگرد به اشتراک بگذارید.
واسه منی که عاشق خوندن و دونستن تاریخ ایران و آشنایی با مذهب های مختلفم دیدن اینجا واقعا هیجان انگیز بود. قبلا درباره تمدن ایلامی ها مطالعه کرده بودم و دیدن نوشته هایی با خط ایلامیان از نزدیک واسم جالب بود.
ما رفته بودیم اهواز و برنامه ای برای دیدن چغازنبیل نداشتیم ولی بعد که متوجه شدیم همچین جایی هستش تصمیم گرفتیم که بریم و ببینیمش. خوب شد رفتیم.وقتی از جاهای تارخی بازدید میکنی حس عجیبی داره .