آیا می‌دانید اولین زیستگاه پلنگ ایرانی کجاست؟ در استان سمنان و در همسایگی کویر شهری وجود دارد که به آن لقب خورشید تابان را داده‌اند، شهری که زیستگاه یوز ایرانی و بستری از جاذبه‌های تاریخی و طبیعی ایران است. این شهر، یعنی گرمسار، در غربی‌ترین بخش سمنان قرار داشته و قدمت آن به دوران اشکانیان بازمی‌گردد. در گرمسار اقوام مختلف از جمله لرها، ترک‌ها، کردها، گیلک‌ها و عرب‌ها در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند و بازدید از حیات وحش، ییلاقات، کاروانسراها و سایر مکان‌های دیدنی آن در همه فصول دلپذیر است. بیایید سفری به خورشیدی تابان در همسایگی کویر داشته باشیم تا بیشتر با این شهر آشنا شویم.
فهرست مطلب:
گشتی در شهر گرمسار و معرفی دیدنی های آن
این شهر در استان سمنان قرار داشته و یکی از جاهای دیدنی سمنان محسوب می‌شود. گرمسار که سمنانی‌ها هنوز گاهی آن را خواره می‌نامند، قدمتی بیش از 3هزار و 500 سال دارد و در زمان اشکانیان به آن خواران گفته می‌شود. این شهر که رویدادهای تاریخی و حملاتی چون حمله مغولان را پشت سر گذاشته است، مناطق دیدنی تاریخی و طبیعی بسیاری دارد و جدا از اینکه یک شهر صنعتی به شمار می‌رود، برای گردشگران نیز می‌تواند مقصد جذابی باشد. در ادامه مهمترین جاهای دیدنی گرمسار را با هم مرور می‌کنیم.
جاهای دیدنی اولین زیستگاه پلنگ ایرانی
- پارک ملی کویر: پارک ملی کویر یکی از قدیمی‌ترین مناطق حفاظت شده در ایران است که 670 هزار هکتار مساحت داشته و بخش‌هایی از آن در شهرهای قم و اصفهان قرار دارند. این پارک که شامل مناطق مختلفی از جمله تپه‌های ماهور، نخجیر، سیاهکوه، سفید آب، نره‌خر کوه، ارتفاعات دوازده امام، پرده زرد، دشت‌های مکوش و سیاه پرده می‌شود، بسیاری از جاهای دیدنی گرمسار را در خود جای داده است. به یاد داشته باشید که برای ورود به این پارک باید از اداره محیط زیست مجوز ورود گرفته و اجازه کمپینگ نخواهید داشت.
پارک ملی کویر (عکس: محمدعلی موسوی)
- کاروانسرای قصر بهرام: در دامنه شمالی ارتفاعات سیاهکوه در پارک ملی کویر، مجموعه‌ای تاریخی وجود دارد که از قصرهای شاه عباس، عين‌الرشيد و حرمسرا تشكيل شده است. مهمترین بنای سیاهکوه و تنها محلی که اجازه اقامت به گردشگران می‌دهد، قصر بهرام است که قدمت آن به دوره ساسانی بازمی‌گردد. این بنا توسط بهرام گور ساخته شده و شاه عباس صفوی آن را بازسازی کرده است. این کاروانسرا بیشتر به کاروانسراهای شهری شبیه بوده تا کاروانسراهای میان راه و برخی کارشناسان معتقدند برخلاف نامش بنایی برای اقامت پادشاهان صفوی در مواقع سفر و شکار محسوب می‌شده است.
کاروانسرای قصر بهرام (عکس: اکبر نعمتی)
- قصر حرمسرا: در یک کیلومتری جنوب شرقی کاروانسرای قصر بهرام، قصر حرمسرا قرار دارد که قدمت آن به دوره صفویه بازمی‌گردد. در سفرهای پادشاهان صفوی از این بنا به عنوان حرمسرا استفاده می‌شده است و گاهی شکارچیان سلطنتی در آن اقامت می‌کردند. به نظر می‌رسد که زلزله موجب تخریب نسبی ساختمان شده باشد.
قصر حرمسرا (عکس: مازیار اتوکش)
- قصر عین‌الرشید: این قصر در فاصله بین درياچه نمک و کوير بزرگ قرار دارد که از دوره صفوی باقی مانده است. بخش‌هایی از این قصر خراب شده و این خرابه‌ها و باغ‌های آن را خارهای بيابانی پوشانده‌اند. در دو طرف ایوان ورودی قصر عین‌الرشید، دو تالار وجود دارد که هر کدام دارای پنج در رو به حیاط هستند.
قصر عین‌الرشید (عکس: حسین نامنی)
- حیات وحش: حیاط وحش پارک ملی کویر همچون آفریقایی کوچک در دل این شهر است. از 34 گونه پستاندار، 150 گونه پرنده و 34 گونه خزنده که تا کنون در این منطقه شناسایی شده‌اند، برخی در حال انقراض بوده و برخی بسیار نایاب هستند که از جمله آنها می‌توان به آهوی گواتردار و تنها گونه یوزپلنگ ایرانی بهنام تنهاوش اشاره کرد.
- آبشار نمکی: در پارک ملی کویر، در مجاورت مرز اصفهان و جنوب ارتفاعات نخجیر، آبشاری وجود دارد که قندیل‌های آن نمکی هستند. املاح نمکی موجود در آب چشمه و زمین‌های بالا موجب می‌شود که آب از نمک اشباع شده و به صورت کریستال‌های نمکی متبلور شود.
- کویر ریگ جن: کویری رازآلود با داستان‌هایی مخوف که به مثلث برمودای ایران معروف است. داستان‌هایی که می‌گویند در این منطقه اجنه و شیاطین حکمرانی کرده و انسان‌ها در این کویر ناپدید می‌شوند. دلایلی چون وسعت زیاد، ناشناخته بودن منطقه، نبود چشمه و چاه آب، وجود باتلاق‌های نمکی، شنزارهای روان و… از دلایلی است که موجب گم شدن مسافران در گذشته شده و به این داستان‌ها دامن زده‌اند. اگر به سفرهای ماجراجویانه علاقه‌مند هستید، حتما به کویر ریگ جن بزنید؛ البته گروهی و با ماشین مناسب به منطقه رفته و حتما یک راهنما و آب و غذا (برای چندین روز) همراهتان باشد.
کویر ریجن (عکس: احسان ترکما)
- جاده سنگفرش: در پارک ملی کویر در جنوب گرمسار و حد فاصل کویر مرکزی ایران و دریاچه نمک جاده سنگفرشی قرار دارد به طول 35 و عرض پنج کیلومتر که در دوره صفوی در مسیر اصفهان به ساری ساخته شده است تا کاروان‌ها بتوانند در زمان‌های بارانی و گل‌آلود شدن زمین از میان کویر عبور کنند. گفته می‌شود، سنگ‌های این جاده را با شتر از سیاه کوه آورده‌اند.
- تنگه ظلمات: در جنوب شرقی پارک کویر دو دیوار به ارتفاع 30 و طول 2 متر وجود دارد که تنگه‌ای به نام تنگه ظلمات ایجاد کرده‌اند. در اینجا نسیم خنکی می‌وزد که می‌توانید از گرمای پارک ملی کویر به آن پناه ببرید. گفته می‌شود، این تنگه در اثر یک زلزله به وجود آمده و به دره گرند کنیون آمریکا بسیار شبیه است. برای رفتن به تنگه ظلمات به کمک یک بلد راه احتیاج خواهید داشت و یادتان باشد دوربین عکاسی‌تان را نیز ببرید.
تنگه ظلمات (عکس: نادر چقاجردی)
- معادن نمک: در جاده‌های فرعی شهر 27 معدن نمک و تونل نمکی وجود دارد. درجه خلوص نمک این معادن بسیار بالاست و قندیل‌های نمکی زیبای موجود در آنها برای گردشگران جذابیت زیادی دارد. از زیباترین معادن نمک منطقه می‌توان به معدن نمک کوهدشت کهن و معدن نمک سالار اشاره کرد.
معادن نمک
- خانه تاریخی باقری‌ها: قدمت خانه تاریخی باقری‌ها به دوره قاجار بازمی‌گردد و در دو طبقه و از خشت خام ساخته شده است. یکی از علل زیبایی این بنا آجرهای خطایی با بندکشی گچ و خاک است. در سال 1389 این خانه تاریخی به عنوان موزه اقوام مورد بهره‌برداری قرار گرفت و در آن سبک زندگی و نوع پوشش اقوام مختلف ساکن در شهر ارائه شده است. این خانه تاریخی در بلوار آیت‌الله کاشانی، کوچه شهید فیصلی قرار دارد.
- آب انبارها: آب انبار بزرگ شهر در مرکز شهر و در ضلع شمالی مسجد جامع شهر قرار دارد. این آب‌انبار که 14 متر عمق داشته و قدمت آن به دوره قاجار بازمی‌گردد، از جمله جاهای دیدنی گرمسار و جالب توجه این شهر است. یکی دیگر از آب انبارهای معروفاین منطقه آب‌انبار ناسار یا 9 حصار است که در جنوب قلعه ناسار قرار دارد و توسط مرحوم سيف‌الله معماريان سمنانی ساخته شده است.
آب‌انبار (عکس: مرتضی عسلی)
- روستای رامه: در شمال شرقی این شهر منطقه‌ای ییلاقی و خوش آب و هوا قرار دارد که طبیعتی چشم‌نواز و حیات وحش غنی دارد. خانه‌های این روستا به سبک پلکانی ساخته شده است و از آنجا که مسیر رسیدن به این روستا چندان ساده نیست، مناطق طبیعی آن بکر مانده است. در این روستا مکان‌های دیدنی تاریخی و طبیعی چون قلعه 2هزار ساله ضحاک، قبرستان قدیمی، رودخانه رامه و آبشارهای مرتفع وجود دارد.
از دیگر جاهای دیدنی گرمسار می‌توان به روستای قالیباف، دریاچه نمک، تونل نمک، بنه کوه، کوه اژدها، بقعه امامزاده شمس‌الدين و اسماعيل، بقعه امامزاده سلطان شاه نظر، بقعه امامزاده علی اکبر ، کارخانه پنبه، بازار آرادان، قلعه باستانی استوناوند، ریگ تپه، قلعه گبری، کاروانسرای سفید آب، کاروانسرای لکاب، آب انبار قیلوفه و دشت گرمسار اشاره کرد.
آب و هوای گرمسار
آب و هوای گرمسار گرم و خشک است و در فصول گرم سال دمای هوا گاهی به 60 درجه سانتی‌گراد نیز می‌رسد. اقلیم این منطقه نیمه بیابانی محسوب می‌شود و میزان بارش در این منطقه کم است. در واقع در این شهر تغییرات فصلی زیاد است و مردم منطقه در مقابل تابستان‌های خشک و بسیار گرم، زمستان‌هایی سرد و بارانی را تجربه می‌کنند.
چگونه به غربی‌ترین شهر سمنان برویم؟
اولین زیستگاه پلنگ ایرانی غربی‌ترین شهرستان استان سمنان است که از جنوب به کویر مرکزی، از شمال به دماوند، از سمت شرق به آرادان و از طرف غرب به ایوانکی می‌رسد. برای رفتن به این شهر مسیرهای زیر را به شما پیشنهاد می‌کنیم:
- اگر از سمت قم و اصفهان به طرف این شهر حرکت کنید، یکی از بهترین مسیرها آزادراه حرم تا حرم قم – گرمسار است. این جاده از نظر امکانات رفاهی چندان مناسب نیست اما امنیت خوبی دارد. مسیر این آزادراه قبل از رسیدن به گرمسار به بزرگراه امام رضا متصل می‌شود.
- اگر قصد دارید از سمت تهران به این شهر بروید، بزرگراه امام رضا یک انتخاب مناسب است. از اتوبان امام علی تهران وارد این جاده شده و بعد از عبور از شهر شریف آباد و ایوانکی به مقصد خواهید رسید.
- از طریق جاده تهران – فیروزکوه نیز می‌توانید خود را به سمنان برسانید. این جاده، کوهستانی است و جاذبه‌های طبیعی زیادی دارد. برای رفتن به سمنان در جاده فیروزکوه بعد از رسیدن به دوراهی قائمشهر و سراتزا باید به سمت جاده سراتزا بروید.
بهترین زمان سفر به گرمسار
تنوع آب و هوایی گرمسار زیاد است و بخشی از ساکنین منطقه در تابستان و زمستان ییلاق و قشلاق می‌کنند، بنابراین بسته به اینکه به چه منطقه و با چه هدفی بخواهید به این شهر سفر کنید، بهترین زمان سفر متفاوت خواهد بود. اما به طور کلی اکثر مناطق شهرستان در تابستان هوایی گرم دارند و سفر به این مناطق در این فصل چندان دلپذیر نخواهد بود.
بنابراین بهتر است فصول سرد سال را برای سفر به این شهر انتخاب کنید تا هوایی معتدل را تجربه نمایید. با این حال اگر برای دیدن شب‌های کویری به این شهر سفر می‌کنید تابستان فصل مناسب‌تری است، چرا که شب‌های کویر در زمستان، سرمای طاقت فرسایی دارد.
سوغات گرمسار چیست و از کجا بخریم؟
معروف‌ترین سوغات این شهر خربزه‌های شیرین آن است که نوع خاص آن در بخش ایوانکی شهرستان یافت می‌شود. همچنین انار، رب انار و لبنیات منطقه نیز معروف است. یادتان باشد نان شیرمال، نان چای و نان بقسمات را هم خریده و نوش جان کنید.
علاوه بر محصولات خوراکی نباید از صنایع دستی غافل شد. از مهمترین صنایع دستی منطقه که می‌توانید به عنوان سوغات و یادگاری از این شهر با خود ببرید، گلیم‌های شهر است که شهرت بسیار دارند. قالی بافی، جاجیم بافی، پارچه بافی، خرجین بافی، سفال‌گری، منبت کاری و معرق کاری از دیگر صنایع دستی این شهر هستند.
یکی از بهترین مکان‌ها برای خرید سوغاتی و صنایع دستی بازارچه صنایع دستی گرمسار است که در میدان معلم شهر قرار دارد. این بازارچه دائمی با 16 غرفه در باغ موزه علم و صنعت در محل کارخانه تاریخی پنبه پاک کنی شهر ایجاد شده است و در آن انواع محصولات هنری خانگی و صنایع دستی تولید و عرضه می‌شوند.
غذاهای محلی و رستوران های سنتی گرمسار
از معروف‌ترین غذاهای محلی این شهر می‌توان به ته چین گرمساری اشاره کرد که با گوشت و برنج پخته شده و در اکثر مراسم مهم مانند عروسی‌ها و ولیمه‌ها و همچنین به عنوان نذری پخته و سرو می‌شود. قرمه، گورماست، کاچی، آب دوغ و سبزی پلو – بادمجان از دیگر غذاهای این شهر هستند.
نان‌ها و شیرینی‌های این شهر نیز متنوع و جذابند. نان تفتن یا تافتون توسط روستائیان و عشایر شهرستان در خانه و به شیوه سنتی تهیه می‌شود. دیگر نان معروف این منطقه جزّ َک نون است که هنگام تهیه آن از جزغاله استفاده می‌کنند. نان جو، نان چاپاتی و نان کَلوا از دیگر نان‌های محلی منطقه هستند. از نان‌های شیرینی هم می‌توان به فطیر، اگِردَک و کاک اشاره کرد. برساق و دستور قاضی نیز از جمله شیرینی‌های خوش طعم و اصیل منطقه ایوانکی هستند.
غذاهای محلی را می‌توانید در رستوران‌های سنتی شهر مانند رستوران سنتی آرکاداش، رستوران باغ همایون، رستوران ته دیگ، رستوران سنتی صفویه ده نمک آرادان و… نوش جان نمایید.
کاروانسرای ده‌نمک (عکس: شیما پاشایی)
هتل ها و اقامتگاه های اولین زیستگاه پلنگ ایرانی
در سفر به گرمسار برای اقامت می‌توانید از هتل‌ها و اقامتگاه‌های سنتی یا بوم‌گردی منطقه استفاده کنید. هتل شهر آفتاب یک هتل سه ستاره است که در اتوبان تهران به مشهد، در ضلع جنوبی پارک جنگلی پروفسور کردوانی قرار دارد. اگر یک اقامتگاه سنتی را ترجیح می‌دهید، هتل سنتی ستاره کویر (در منطقه حاجی آباد)، اقامتگاه بوم‌گردی قصر شیرین (در روستای کوشک)، اقامتگاه بوم‌گردی کهن سرای کیهان (در روستای سنرد)، اقامتگاه بوم‌گردی آنا بلقیس (در روستای محمود آباد) و اقامتگاه سنتی کاروانسرای شاه عباسی در روستای ده نمک از جمله مکان‌هایی هستند که می‌توانید برای اقامت انتخاب نمایید.
هتل آفتاب (عکس: بهنام اسلامی)
همان طور که اشاره شد جاهای دیدنی گرمسار فراوان است و اگر به گردشگری فرهنگی و طبیعی علاقه‌مند باشید، با سفر به این منطقه مخصوصا سفری جذاب و خاطره‌انگیز را تجربه خواهید کرد. در پایان فراموش نکنید که اگر اطلاعات دیگری در مورد این منطقه دارید، آن را با ما و سایر همراهان ایرانگرد در میان بگذارید.
در حال ثبت رای
دیدگاهتان را بنویسید